§ 20
UTWIERDZENIE DROGI PRZEBIEGU I URZĄDZENIA DO ODDZIAŁYWANIA POCIĄGU

1. Jeżeli w drogę przebiegu pociągu wchodzą zwrotnice nastawiane z odległości i przejeżdżane na ostrze, to należy stosować utwierdzenie drogi i przebiegu. Po nastawieniu przebiegu, umożliwiającego danie sygnału “Wolna droga” na semaforze, utwierdzenie drogi przebiegu nie pozwala na zmianę nastawionego już przebiegu dopóty, dopóki nie zostanie on zwolniony przez urządzenie zwalniające, po minięciu przez pociąg wszystkich zwrotnic leżących w drodze przebiegu lub po zatrzymaniu się pociągu na wyznaczonym miejscu postoju, niezależnie od tego, czy semafor wskazuje sygnał “Wolna droga”, czy też dźwignię semafora nastawi się w położenie zasadnicze. Pożądane jest stosować utwierdzenie drogi przebiegu również w tym przypadku, gdy zwrotnice nastawiane z odległości przejeżdżane są przez pociągi z ostrza.
2. Utwierdzenie drogi przebiegu pociągu wykonuje się normalnie za pomocą urządzeń zwalnianych elektrycznie, zwanych elektrycznym utwierdzeniem przebiegu. Elektryczne utwierdzenie przebiegu polega na zamknięciu drążka przebiegowego albo dźwigni przebiegowo-sygnałowej lub innego urządzenia w położeniu zamykającym przebieg i następuje w urządzeniach blokowych elektromechanicznych przez zablokowanie bloku przebiegowego utwierdzającego na prąd stały lub zmienny, a w urządzeniach blokowych elektrycznych samoczynnie za pomocą elektromagnesu lub przekaźnika przebiegowego utwierdzającego. Dopiero potem można dać sygnał “Wolna droga” na semaforze.
3. Zwolnienie elektrycznego utwierdzenia przebiegu następuje samoczynnie przez pociąg albo za pomocą urządzenia zwalniającego obsługiwanego przez uprawnionego pracownika tam, gdzie warunki miejscowe na to pozwalają.
4. Samoczynne zwolnienie przebiegu przez pociąg następuje za pomocą urządzenia oddziaływania pociągu. Jako urządzenie oddziaływania pociągu należy stosować kontakt szynowy w połączeniu z odcinkiem izolowanym albo inne urządzenie zatwierdzone przez Ministerstwo Kolei. Urządzenia oddziaływania pociągu powinny zwalniać przebieg dopiero wtedy, gdy ostatnia oś pociągu minie wszystkie zwrotnice i skrzyżowania, leżące w drodze przebiegu pociągu. Przykłady zastosowania odcinków izolowanych z kontaktem szynowym służących do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu podają rys. 85 i 86.

5. Zwalnianie przebiegu za pomocą urządzenia zwalniającego obsługiwanego przez pracownika wykonuje się za pomocą zwalniacza kluczowego przebiegu albo bloku przebiegowego zwalniającego lub innego urządzenia zatwierdzonego przez Ministerstwo Kolei. Urządzenie zwalniające powinno być umieszczone w takim miejscu, aby pracownik uprawniony do zwalniania przebiegu miał możność przekonania się, że pociąg przeszedł całą drogę przebiegu lub zatrzymał się na wyznaczonym miejscu postoju.
6. Na liniach znaczenia miejscowego i w szczególnych przypadkach na liniach drugorzędnych, dopuszcza się stosowanie mechanicznego utwierdzenia przebiegu, polegającego na dodatkowym uzależnieniu kluczowym dania sygnału “Wolna droga” na semaforze od zamknięcia przebiegu. Urządzenie uzależniające powinno być umieszczone w takim miejscu, aby pracownik uprawniony do -zwalniania przebiegu miał możność przekonać się, że pociąg przeszedł całą drogę przebiegu lub zatrzymał się na wyznaczonym miejscu.
7. W przypadkach wyjątkowych, gdy miejscowe warunki tego wymagają, można stosować zabezpieczenie pojedynczych zwrotnic przejeżdżanych na ostrze za pomocą ich izolowania lub też w inny sposób.
8. Droga przebiegu pociągu nie wymaga utwierdzenia, jeżeli wchodzące do niej zwrotnice nastawiane są na miejscu i zamykane na zamki kluczowe albo zwrotnice ryglowane, zaopatrzone w zamki nastawcze. Również za zgodą Ministerstwa Kolei droga przebiegu pociągów nie wymaga utwierdzenia, gdy szybkość pociągów po zwrotnicach nie przekracza 15 km/godz.
9. Zwalnianie elektrycznej zastawki liniowej może następować tylko samoczynnie przez pociąg, po minięciu ostatnią osią odcinka izolowanego do tego przeznaczonego i umieszczonego przynajmniej 100 m za semaforem.
10. Do zwalniania elektrycznej zastawki liniowej stosuje się zazwyczaj te same odcinki izolowane, które służą do zwalniania elektrycznego utwierdzenia przebiegu.
11. W przypadku, gdy do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu nie ma odcinków izolowanych, jako też w innych przypadkach zależnych od warunków miejscowych, do zwolnienia elektrycznej zastawki liniowej stosuje się odcinek izolowany, położony przed pierwszą zwrotnicą wjazdową. Przykłady zastosowania oddzielnego odcinka izolowanego z kontaktem szynowym do zwolnienia elektrycznej zastawki liniowej podają rys. 87 i 88.

12. Na posterunkach odstępowych linii dwutorowych do zwolnienia elektrycznej zastawki liniowej stosuje się odcinek izolowany położony przynajmniej 100 m za semaforem.
Przykład zastosowania odcinka izolowanego z kontaktem szynowym do zwolnienia elektrycznej zastawki liniowej podaje rys. 89.

13. Do samoczynnego osłonięcia pociągu sygnałem “Stój” stosuje się zazwyczaj te same odcinki izolowane, które służą do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu.
Przykłady zastosowania wspólnego odcinka izolowanego z kontaktem szynowym do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu i do samoczynnego osłonięcia pociągu sygnałem “Stój” oraz do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu i do zwolnienia elektrycznej zastawki liniowej podają rys. 90 i 91.

14. Jeżeli stacja nie posiada odcinków izolowanych do zwalniania elektrycznego utwierdzenia przebiegu lub jeżeli warunki miejscowe tego wymagają, to należy do samoczynnego osłonięcia pociągu sygnałem “Stój” zastosować oddzielny odcinek izolowany lub inne urządzenie oddziaływania pociągu, zatwierdzone przez Ministerstwo Kolei.
15. Samoczynna zmiana sygnału “Wolna droga” na sygnał “Stój” na semaforze powinna następować po przejściu pociągu ostatnią osią za ten semafor. Wyjątek stanowią stacje posiadające elektryczne urządzenia bezpieczeństwa z izolowanymi odcinkami torów i rozjazdów oraz posterunki blokowe blokady samoczynnej, na których powyższa zmiana sygnału na semaforze może następować po przejściu czoła pociągu za semafor.
Samoczynna zmiana sygnału “Wolna droga” na sygnał “stój” na semaforach ramiennych powinna następować po przejściu pociągu ostatnią osią za ten semafor. Natomiast na semaforach świetlnych zmiana sygnału “Wolna droga” na sygnał “Stój” na semaforze powinna następować po przejściu czoła pociągu za ten semafor.
16. Odcinki izolowane przeznaczone do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu, elektrycznej zastawki liniowej lub do samoczynnego osłonięcia pociągu sygnałem “Stój” posiadają zazwyczaj kontakty szynowe. Do zwolnienia tych urządzeń może być również stosowany zespół odcinków izolowanych bez kontaktów szynowych.
17. Długość odcinków izolowanych służących do zwolnienia elektrycznego utwierdzenia przebiegu, elektrycznej zastawki liniowej lub samoczynnego osłonięcia pociągu sygnałem “Stój” powinna być większa od największej długości rozstawu sąsiednich osi w kursujących na danym szlaku pociągach i powinna wynosić najmniej 18 m.

Przepisy projektowania urządzeń bezpieczeństwa ruchu kolejowego – SPIS TREŚCI