§ 7
SEMAFORY WYJAZDOWE

1. Semafory wyjazdowe służą do wskazywania, czy wyjazd pociągów z posterunków ruchu na szlak jest zabroniony czy dozwolony.
2. Semafory wyjazdowe należy stosować:
a) na wszystkich stacjach linii pierwszorzędnych,
b) na stacjach węzłowych linii drugorzędnych,
c) na stacjach linii kolejowych posiadających blokadę liniową.
Poza tym zaleca się stosować semafory wyjazdowe również na stacjach linii drugorzędnych, a w szczególności na tych stacjach, na których odbywa się krzyżowanie lub wyprzedzanie pociągów oraz na których wyjazd pociągów odbywa się przez zwrotnice na ostrze.
3. Jeżeli kolej znaczenia miejscowego odgałęzia się od stacji kolei znaczenia ogólnego, to należy ustawiać semafory wyjazdowe również do sygnalizowania wyjazdów na linie kolei znaczenia miejscowego.
4. Semafory wyjazdowe należy ustawiać tak, aby obrazy sygnałów były przejrzyste, aby możliwie najmniej skracały potrzebną długość użytkową torów i w miarę możności stały na linii prostej, prostopadłej lub skośnej do osi torów (rys. 15).

5. Semafory wyjazdowe należy poza tym tak ustawiać, aby jeśli na to pozwala układ torów, najdłuższe pociągi zatrzymujące się przed nimi nie przeszkadzały wjazdom lub wyjazdom pociągów odbywającym się na sąsiednich torach, ażeby pociągi pasażerskie mogły zatrzymywać się przy peronach przed semaforami wyjazdowymi, jak również aby parowóz pociągu zatrzymującego się na stacji dla nabrania wody nie potrzebował przejeżdżać semafora wyjazdowego.
6. Sygnały na semaforach wyjazdowych powinny być w miarę możności widoczne z nastawni obsługującej te semafory oraz, jeżeli warunki miejscowe na to pozwalają, również dla dyżurnego ruchu. Jeżeli nie można spełnić warunku widoczności semaforów wyjazdowych, to zaleca się stosowanie powtarzaczy sygnałowych.
7. Semafory wyjazdowe stosuje się zarówno jednoramienne jak i dwuramienne, zależnie od tego, czy wyjazd dozwolony jest bez zmniejszenia szybkości, czy też wymaga zmniejszenia szybkości pociągów.
8. Przy każdym torze, z którego wyjeżdżają pociągi, należy ustawić osobny semafor wyjazdowy. Jeżeli układ torów i warunki ruchowe na to pozwalają, to dla uproszczenia urządzeń sygnałowych można zastosować dla grupy torów wyjazdowych jeden wspólny semafor wyjazdowy grupowy.
9. Tory główne zasadnicze nie mogą być zaliczone do grupy i muszą posiadać osobne semafory wyjazdowe. Tory wyjazdowe zaliczone do jednej grupy, do której ma stosować się semafor wyjazdowy grupowy, powinny odpowiadać następującym warunkom (rys. 16):

a) grupa zaczyna się poza torami głównymi zasadniczymi i leży z jednej strony tych torów,
b) drogi wyjazdu pociągów, prowadzące z jednej grupy, nie mogą się przecinać z innymi drogami wyjazdu przed miejscem, w którym się zbiegają.
10. Gdy do sygnalizowania wyjazdu pociągów zastosowany jest semafor wyjazdowy grupowy, to w przypadku, jeżeli warunki ruchu tego wymagają, zaleca się przy każdym torze wyjazdowym, należącym do tej grupy, ustawiać wskaźnik W3 (rys. 17).

11. Semafor wyjazdowy ustawia się z reguły przed ukresem lub początkiem pierwszej zwrotnicy wchodzącej w drogę przebiegu wyjeżdżającego pociągu. Semafor wyjazdowy grupowy należy ustawiać obok miejsca, w którym zbiegają się drogi wyjazdu albo za nim, lecz przed miejscem, w którym dana grupa łączy się z innymi drogami przebiegu pociągów (rys. 18)

12. Jeżeli zachodzi potrzeba wyzyskania użytecznej długości toru albo osiągnięcia lepszej przejrzystości obrazu sygnałów, to można w wyjątkowych przypadkach dla istniejących stacji semafor wyjazdowy ustawić za zwrotnicą odgałęziającą ten tor lub też za zwrotnicą odgałęziającą inny kierunek, lecz przed miejscem, gdzie dana droga przebiegu łączy się z innymi przebiegami. W tych przypadkach taką zwrotnicę znajdującą się przed semaforem wyjazdowym należy uważać za należącą nie tylko do przebiegu wyjazdowego, lecz również i wjazdowego (rys. 19).

13. Jeżeli zachodzi potrzeba wskazania miejsca, do którego mają dojeżdżać pociągi zatrzymujące się na stacji, należy ustawiać wskaźnik W5 W4
14. Na większych stacjach węzłowych można stosować, w miarę potrzeby, wskaźnik W2b do oznaczenia kierunku wyjazdu, na który jest przygotowany wyjazd.
15. Na liniach znaczenia miejscowego semaforów wyjazdowych można nie stosować.
16. Na liniach znaczenia miejscowego, w razie potrzeby, można stosować jeden semafor grupowy dla wszystkich wyjazdów w jednym kierunku.

§ 8 SEMAFORY DROGOWSKAZOWE

1. Wszelkie semafory ustawiane na posterunkach ruchu, oprócz semaforów wjazdowych, wyjazdowych i odstępowych określa się jako semafory drogowskazowe.
2. Semafory drogowskazowe stosuje się w miarę potrzeby w celu bliższego określenia przebiegu pociągu, jeżeli ze względu na warunki ruchu nie wystarczają do tego celu semafory wjazdowe lub wyjazdowe (rys. 20 semafory C½, D, i E2).
3. Semafory drogowskazowe mogą być jednoramienne lub dwuramienne. Semafory drogowskazowe dwuramienne stosuje się w tych przypadkach, gdy zachodzi potrzeba wskazania drużynie pociągowej, że jazda jest dozwolona ze zmniejszoną szybkością,
4. W przypadku gdy odległość pomiędzy semaforem drogowskazowym a semaforem wjazdowym lub wyjazdowym jest mniejsza od drogi hamowania, należy urządzić pomiędzy nimi uzależnienie kolejności nastawiania semaforów lub odpowiadających im dróg przebiegu. Uzależnienie to może być wykonane w ten sposób, że najpierw należy nastawić i zamknąć drogę przebiegu sygnalizowaną przez semafor dalszy, patrząc w kierunku jazdy i dopiero potem będzie można dać sygnał “Wolna droga” na semaforze bliższym (rys. 21).

Jeżeli podobny przypadek zachodzi na stacji linii pierwszorzędnej i sąsiednie stacje tej linii posiadają przy torze głównym zasadniczym semafory wyjazdowe z tarczą ostrzegawczą, to pożądane jest również zaopatrzyć semafor drogowskazowy ustawiony przy torze głównym zasadniczym w tarczę ostrzegawczą, umieszczoną na słupie lub obok semafora wjazdowego.
5. Jeżeli dźwignie semafora wjazdowego lub wyjazdowego i semafora drogowskazowego znajdują się w tej samej nastawni, to uzależnienie, wymienione w pkt 4, można wykonać w tym przypadku pomiędzy dźwigniami semaforowymi w ten sposób, aby nastawienie sygnału “Wolna droga” na semaforze bliższym, licząc w kierunku jazdy, było możliwe dopiero po nastawieniu sygnału “Wolna droga” na semaforze dalszym. Natomiast nastawianie sygnału “Stój” na obu tych semaforach powinno być umożliwione bez zachowania kolejności.
6. W przypadku, gdy odległość semafora drogowskazowego od semafora wjazdowego lub wyjazdowego jest równa drodze hamowania lub większa, zależność pomiędzy tymi semaforami nie jest konieczna. Jeżeli stacja położona jest na linii pierwszorzędnej, na której sąsiednie stacje posiadają przy torze głównym zasadniczym semafory wyjazdowe z tarczą ostrzegawczą, to należy również w tym przypadku semafor drogowskazowy stojący przy torze głównym zasadniczym zaopatrzyć w tarczę ostrzegawczą (rys. 22).

7. Jeżeli semafor drogowskazowy dzieli tory główne zasadnicze stacji na odstępy blokowe, to semafor ten należy zaopatrzyć w tarczę ostrzegawczą i ustawić przed miejscem niebezpiecznym w odległości przepisanej dla semafora wjazdowych.

§ 9 SEMAFORY ODSTĘPOWE

1. Semafory odstępowe ustawia się na posterunkach odstępowych. Semafory odstępów służą do wskazywania, czy wjazd na odstęp blokowy jest wzbroniony, czy dozwolony. Semafory odstępowe stosuje się jednoramienne.
2. Semafory odstępowe należy ustawiać tak, aby pociąg zatrzymany przed tym semafora mógł łatwo ruszyć z miejsca i aby nie był narażony na rozerwanie przy ruszeniu. W tym celi należy unikać ustawiania semaforów odstępowych na dużych wzniesieniach, jak równie w miejscach gdzie przednia cześć długiego pociągu, zatrzymanego przed semaforem odstępowym, znalazłaby się na spadku lub na poziomie, a znaczna jego część tylna na dużym wzniesieniu.
3. Przy ustawianiu semaforów odstępowych należy starać się o to, aby kierownik pociągu, zatrzymanego przed semaforem, mógł możliwie łatwo porozumieć się z blokowym (rys. 23).

4. Na posterunku odstępowym, na którym urządzona jest bocznica na szlaku, należy semafory odstępowe ustawiać przed zwrotnicą bocznicy (rys. 24).

5. Na posterunkach odstępowych, które są zarazem przystankami osobowymi, należy dążyć do takiego ustawienia semaforów odstępowych, aby pociągi zatrzymywane przed nimi mogły stanąć przy peronach (rys. 25).

W przypadku, gdy posterunek odstępowy jest jednocześnie przystankiem osobowym oraz punktem odgałęzienia bocznicy na szlaku, można w razie potrzeby na posterunku odstępowym i urządzić równocześnie posterunek osłonny i oprócz semaforów odstępowych ustawić semafory wjazdowe do osłony rozjazdów na bocznicy lub przejść na perony itp. Jeżeli w tym przypadku semafor odstępowy nie ma tarczy ostrzegawczej, to należy urządzić uzależnienie nastawiania dróg przebiegu, polegające na tym, że najpierw należy ustawić drogę przebiegu sygnalizowaną przez semafor dalszy, zanim będzie można dać sygnał “Wolna droga” na semaforze bliższym (rys. 26). Semafor wjazdowy A służy do osłony bocznicy, a semafor wjazdowy D do osłony przejścia na peron.

Przepisy projektowania urządzeń bezpieczeństwa ruchu kolejowego – SPIS TREŚCI