456. W jakie urządzenia do oświetlenia są wyposażone wagony osobowe?
Przeważnie część wagonów osobowych jest wyposażona urządzeniami służącemi do oświetlania gazem węglowym lub olejnym; zaś pewna część nowszych wagonów jest urządzoną do światła elektrycznego.
457. Jakie są najgłówniejsze części urządzenia dla oświetlania gazem?
Zbiornik, reduktor, kurek główny i przyciemniający, lampy i przewody.
458. Do czego służy zbiornik i gdzie jest umieszczony?
Zbiornik służy do przewozu gazu i jest umieszczony pod wagonem.
459. Czy wszystkie zbiorniki są równej pojemności?
Nie, pojemność zbiorników jest dostosowaną do ilości lamp w wagonie. Przy wagonach o mniejszej ilości lamp są zbiorniki pojemności do 500 litrów ; zaś przy wagonach większej ilości zbiorniki do 2500 litrów.
460. Do czego służy reduktor?
Do redukowania nacisku gazu, stosownie do urządzenia w jakie jest wagon wyposażony.
461. W jaki sposób napełnia się zbiorniki gazem?
Do napełniania zbiorników jest po obu stronach wagonu umieszczony sztucer do przymocowania węża. Sztucer ten za pomocą węża gumowego będzie połączony na większych stacjach z siecią gazową; zaś na mniejszych stacjach z cysterną gazową i pootworzeniu zaworów dopływa gaz do zbiorników.
462. Po czem można poznać, że zbiorniki są dostatecznie napełnione?
Po obu stronach wagonu obok zaworów są umieszczone manometry, z których można odczytać ciśnienie gazu w zbiorniku. Najwyższy dopuszczalny nacisk jest 6 atmosfer.
463. Na jak długo starczy jedna atmosfera gazu w zbiorniku, gdy wszystkie lampy się świeca?
Na 2 do 3 godzin.
464. Do czego służą kurki główne i przyciemniające?
Kurki główne służą do zamknięcia i umożliwienia dopływu gazu; zaś kurki przyciemniające do ściemniania i rozświecania lamp.
465. Jakiego rodzaju mamy kurki przyciemniające przy oświetleniu gazem sprężonym?
Stosownie do urządzenia i klasy wagonu. Na przykład przy wagonach I i II klasy jak i pewnej części III klasy przy podwójnym reduktorze mamy kurki przyciemniające o czterech położeniach złączone z kurkiem głównym.
466. Jakie położenia kurka przyciemniającego mamy i jak są one oznaczone?
Mamy następujące położenia: Zamknięte, zapal, widno i ciemno. Przy ustawieniu zamknięte jest wszelki dopływ gazu zamknięty i lampy zgaśnięte, przy ustawieniu zapal doprowadzają oba przewody gaz wysokoprężny, przy ustawieniu widno doprowadza jeden przewód gaz wysokoprężny a drugi niskoprężny; zaś przy ustawieniu ciemno doprowadzają oba przewody gaz niskoprężny. Przy takich kurkach przyciemniających mają wszystkie lampy lub przeważna ich część urządzenia do ściemnienia za pomocą rączki i abażuru, czyli zasłony dostępne dla podróżnych.
467. Jaki kurek przyciemniający posiadają wagony III i IV klasy?
Wagony III i IV klasy mają kurki zmienne o trzech położeniach złączone razem z kurkiem głównym. Położenia te są oznaczone zamknięte, widno i ciemno. Przy ustawieniu zamknięte jest wszelki dopływ gazu do lamp przerwany, przy ustawieniu widno dopływa gaz o wysokiem naprężeniu; zaś przy ustawieniu ciemno dopływa gaz także o wysokiem naprężeniu, lecz tylko bocznym przydławiaiącym kanałem, który można specjalną do tego celu przeznaczoną śrubkę odpowiednio regulować. Przy tym systemie kurka przyciemniającego jest tylko jeden reduktor i jeden przewód.
468. Czy wszystkie wagony III I IV klasy są w ten sposób urządzone?
Nie, pewna część wagonów z wejściem bocznem ma kurek główny osobno, a kurek przyciemniający uruchomiony rączką umieszczoną w szczycie wagonu także osobno. Taki kurek przyciemniający ma tylko dwa ustawienia, a to widno i ciemno. Działanie przy tych położeniach jest takie same jak przy kurku podwójnym, przy wagonach tak przejściowych jak i bocznych.469. Na co należy specjalnie uważać przy tych systemach?Trzeba na to zwracać uwagę, aby przy gaszeniu lamp przez ustawienia na ciemno dopływ gazu nie był całkiem odcięty. Zamykanie gazu trzeba uskuteczniać kluczem.
470. Czy oprócz poprzednio wymienionych urządzeń są jeszcze jakie odmienne urządzenia?
Tak, jest jeszcze urządzenie pojedyncze tylko z kurkiem głównym, przy którym ściemnianie odbywa się osobnem urządzeniem przy lampach, jak naprzykład w brankardach.
471. Przy jakich systemach są zastosowane w poprzednich pytaniach omawiane urządzenia?
Przy najnowszych systemach dla gazu sprężonego.
472. Czy mamy jeszcze jakie starsze urządzenia?
Tak, pewna część wagonów ma jeszcze dawniejsze oświetlenie żarowe, które różni się tem, że posiada płomień zapalny do utrzymania światła przy ściemnianiu i dochodzi osobnym przewodem widocznym przy reflektorze. Płomyk ten działa z boku na siatkę żarową. Dalsze urządzenia z wyjątkiem regulatora są te same jak przy urządzeniu dla gazu sprężonego.
473. Jak są urządzone lampy dla światła gazowego w wagonach kolejowych?
Lampy są umieszczone przy suficie, rzucają światło w dół, a jako zamknięcie służy klosz szklany.
474. Jakie części składowe znajdują się w środku lampy?
Wewnętrznie jest lampa wyposażona w siatkę żarową, w rurkę zwaną mieszankową, w której gaz miesza się z powietrzem, w dyszę, którą gaz do lamp dochodzi, w ustnik oraz reflektor, który służy do powiększenia intensywności światła i w koszyczek, w którym siatka gazowa wisi.
475. Czy części składowe do wszystkich lamp mają te same rozmiary?
Nie, siatki gazowe, ustniki i dyszę do lamp w wagonach I i II klasy są większe od tych przeznaczonych dla lamp w wagonach III i IV klasy. Celem odróżnienia ich od siebie są pierwsze oznaczone P2; zaś dla klasy III i IV oznaczone P3.
476. Na co trzeba uważać przy składaniu lamp?
Aby wszystkie części, a przedewszystkiem siatka żarowa, ustnik i dysza były jednakowo oznaczone, to jest, aby miały znak P2 lub P3, gdyż w przeciwnym razie nie będą się świeciły przepisowo.
477. Co może być powodem, jeżeli się lampy należycie nie świecą?
Lampy mogą być z nieprzepisanych części złożone n. p. w lampach w przedziałach I i II klasy mogą być włożone części oznaczone z P3 zamiast z P2. Pozatem może być ustnik zatkany kurzem lub okopcony sadzami, rura mieszankowa może być zatkana lub suwak na niej źle ustawiony, dysza może mieć otwór zatkany lub być nieszczelnie wkręcona, przezco dostanie się ogień do rury mieszankowej a lampa może wybuchnąć. Może też nastąpić zepsucie się siatki żarowej, co da się łatwo stwierdzić.
478. Jak należy postąpić, jeżeli się lampy należycie nie świeca?
O ile zachodzące usterki stwierdzi się przed odjazdem pociągu, to należy zażądać od rewidenta wagonów usunięcia tychże; jeżeli zaś usterki zajdą podczas drogi i są tego rozmiaru, że dalsze oświetlenie może lampę uszkodzić, należy lampę od przewodu odłączyć, to jest zamknąć kluczem, a po przyjeździe na stację docelową zgłosić rewidentowi wagonów.
479. W jaki sposób należy oświetlić wagony?
Przed oświetleniem należy stosownie według urządzenia kurki przesławne ustawić na zapal lub, jasno a tam gdzie kurki są podwójne, kurek główny osobnym kluczem otworzyć, potem ostrożnie siatki żarowe zapalać, przyczem należy uważać, aby siatek zapalniczką nie dotykać, następnie należy ustawiać kurki przestawne według potrzeby na ciemno lub na jasno.
480. Kiedy należy ustawiać oświetlenie na ciemno?
Z zasady należy oświetlać na stacjach z dłuższym postojem. Ponieważ nie zawsze ten czas zgadza się z kalendarzem oświetlenia, jest koniecznem w wypadkach wcześniejszego oświetlenia celem zaoszczędzenia gazu ustawiać światło na ciemno.
481. Czem należy lampy gazowe zapalać?
Specjalną zapalniczką napełnioną okowitą lub zapałkami. Używania do tego celu zapalaczy naftowych kopcących należy unikać.
482. Czego należy przestrzegać przy napełnianiu zbiorników wagonów gazem?
Aby nikt z światłem za blisko nie dochodził, bo w razie nieszczelności może się gaz zapalić i poparzyć pracowników lub spowodować pożar wagonu.
483. Jak należy postąpić, jeżeli się stwierdzi, że w przedziale czuć uchodzący gaz?
W takim wypadku nie wolno wchodzić ze światłem do wagonu, lecz wpierw drzwi i okna pootwierać, a potem zbadać skąd gaz uchodzi. Po stwierdzeniu należy dopływ gazu wstrzymać, względnie o ile nieszczelność jest poza kurkiem lampy, zamknąć lampę kluczem.
484. Czego należy unikać celem oględnego obchodzenia się z siatkami żarowemi?
Należy unikać silnego trzaskania drzwiami wagonu i ostrego zamykania kopuł, ponieważ przez wstrząśnienia siatka się psuje.
485. Do czego służy dynamomaszyna, gdzie jest umieszczona i w jaki sposób będzie pędzona?
Dynamomaszyna służy do wytwarzania prądu elektrycznego i jest umieszczona pod wagonem. Dynamomaszyna będzie pędzona za pomocą pasa zapędowego umieszczonego na tarczy osi wagonu podczas biegu pociągu, przezco wytwarza się prąd przechodzący w nocy wprost na sieć lampową, a w dzień do baterji, skąd się czerpie prąd podczas postoju.
486. W jaki sposób oświetla się wagony z elektrycznem urządzeniem?
Załącznikiem głównym umieszczonym przeważnie w korytarzu wagonów przeznaczonych do pociągów pośpiesznych włącza się całą sieć świetlną wagonów, która składa się przeważnie z dwóch grup lamp. Oprócz tego każdą lampę w przedziale można osobnym załącznikiem włączyć lub wyłączyć według życzeń pasażerów.
487. Jakie usterki mogą zajść przy oświetleniu elektrycznem?
Przeważnie drobne usterki, jak przepalenie bezpieczników lamp żarowych lub spadnięcie pasa napędowego.
488. Co należy uczynić jak zajdą drobne usterki przy oświetleniu elektrycznem?
O ile pociągu nie konwojuje rewident wagonów, a części jak bezpieczniki i żarówki są w zapasie, należy takowe wymienić; w przeciwnym razie należy wezwać rewidenta wagonów, którego obowiązkiem jest dalsze załatwić.
SPIS RZECZY i ALFABETYCZNY SPIS RZECZY (Katechizm Służby Pociągowej 1930)
