SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ 1.
Postanowienia Ogólne
§ 1. Skład drużyny parowozowej
§ 2. Zakres pracy i obowiązki pomocnika
§ 3. Znajomość obowiązujących przepisów i instrukcji
§ 4. Zwierzchnicy pomocnika
§ 5. Przewóz na parowozie osób i przedmiotów
§ 6. Ubiór w czasie służby
ROZDZIAŁ 2.
Pełnienie służby przez pomocnika.
§ 7. Wyznaczanie i stawienie się na służbę .
§ 8. Obowiązki pomocnika przy obsłudze parowozu
§ 9. Rozpoczęcie służby i przygotowanie parowozu do pracy
§ 10. Obsługa parowozu podczas jazdy
§ 11. Dozór parowozu pod parą
§ 12. Zachowanie ostrożności w czasie pełnienia służby
§ 13. Zapobieganie pożarowi
§ 14. Zakończenie służby
§ 15. Obowiązki pomocnika podczas przeglądu okresowego parowozu
ROZDZIAŁ 3.
Obsługa parowozu w okresie zimy i wydarzenia nadzwyczajne
§ 16. Obowiązki pomocnika w czasie przygotowania parowozu do pracy.
§ 17. Obowiązki pomocnika w czasie jazdy w okresie zimy.
§ 18. Obowiązki pomocnika w czasie zdawania parowozu po pracy w okresie zimy.
§ 19. Obowiązki pomocnika w razie niezdolności maszynisty do pełnienia służby.
§ 20. Obowiązki pomocnika w przypadku uszkodzenia parowozu na szlaku.
Załącznik 1 (do § 9)
Zarządzenie Ministra Komunikacji Nr 63 z dnia 18 kwietnia 1972 r. w sprawie zatwierdzenia Instrukcji dla pomocnika maszynisty parowozu kolei dojazdowych Wmp 5 (Dziennik Urzędowy MK Nr 15, poz. 119).
§ 1.
Zatwierdza się do użytku służbowego od dnia l stycznia 1973 r. Instrukcję dla pomocnika maszynisty kolei dojazdowych Wmp 5, która ukaże się w osobnym wydaniu książkowym.
§ 2.
Z dniem wejścia w życie Instrukcji, o której mowa w § l, traci moc Instrukcja dla pomocnika maszynisty parowozowego kolei wąskotorowych WM5, zatwierdzona zarządzeniem Ministra Komunikacji z dnia 28 lutego 1948 r. (Dziennik Urzędowy MK Nr 7, poz. 119).
§ 3.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Nr CZKD4a 60-2/72
Z up. MINISTRA
() St. Stachacz Dyrektor Centralnego Zarządu
WYKAZ
jednostek organizacyjnych, które otrzymują instrukcję dla pomocnika maszynisty parowozu Wmp 5.
I. W Ministerstwie Komunikacji
Wg ustalonego rozdzielnika
Biblioteka MK
II. W dyrekcjach okręgowych kolei państwowych
Wg obowiązującego rozdzielnika
Biblioteka Okręgowa
III. W jednostkach organizacyjnych podległych DOKP
Zarząd Kujawskiej Kolei Dojazdowej w Krośniewicach
Parowozownie kd.
Kierownicy Kolei kd.
Stacje kd.
Ośrodek Informacji Technicznej i Ekonomicznej
Ośrodek Szkolenia Zawodowego
IV. Inne jednostki organizacyjne
Centralny Ośrodek Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa
Zarząd Główny ZZK
WYKAZ
stanowisk pracy, na których pracownicy otrzymują do użytku służbowego oddzielne egzemplarze Instrukcji dla pomocnika maszynisty parowozu Wmp5
I. W Zarządzie Kolei Dojazdowych
1. Starszy kontroler
2. Kierownicy działu mechanicznego, przewozów i drogowego
3. Kontrolerzy służby: mechanicznej, przewozów i drogowej
4. Dyspozytorzy przewozów
5. Instruktorzy
6. Referent trakcji parowej, wagonowej i dochodzeń
II. W parowozowniach k d
1. Naczelnik i jego zastępca (zawiadowca)
2. Kierownik oddziału trakcji
3. Instruktor drużyn parowozowych
4. Kierownik oddziału napraw (majster)
5. Dyspozytor drużyn parowozowych
6. Pracownik prowadzący dochodzenia i szkolenia
7. Maszynista parowozu
8. Starszy rewident
9. Pomocnik maszynisty parowozu
III. Na stacji kd
1. Zawiadowca stacji
2. Dyspozytor przewozów
3. Referent do spraw dochodzeniowych.
POSTANOWIENIA WPROWADZAJĄCE
1. Z uwagi na znaczną ilość zasadniczych zmian w postanowieniach obowiązującej Instrukcji dla pomocnika maszynisty parowozu kolei dojazdowych WM5, wydanej w 1948 r., zaszła konieczność wydania nowej Instrukcji Wmp 5.
2. Nowa instrukcja w opracowanym tekście zawiera:
1) postanowienia zawarte w dotychczasowej Instrukcji WM5,
2) wszystkie poprawki wydane dotychczas,
3) uzupełniające postanowienia dotyczące pomocnika maszynisty przy obsłudze parowozu w okresie zimy,
4) uzupełniające postanowienia w związku z wprowadzeniem do eksploatacji transporterów i w szerszym zakresie stosowania hamulców zespolonych.
3. Instrukcja przeznaczona jest dla pracowników wykonujących czynności pomocnika maszynisty na kolejach dojazdowych.
Rozdział 1.
POSTANOWIENIA OGÓLNE
§ 1.
Skład drużyny parowozowej
1. Dla dozoru i obsługi parowozu w czasie jego pracy wyznaczona jest drużyna parowozowa. Drużyna parowozowa składa się z dwóch osób, t j. maszynisty parowozu i pomocnika maszynisty parowozu. Dla celów praktycznego szkolenia zespół drużyny może być powiększony o pracownika szkolącego się.
2. Instrukcja niniejsza zawiera postanowienia określające czynności obowiązujące pomocnika maszynisty lub pracownika wyznaczonego do pełnienia tych czynności, zwanego w dalszej części instrukcji pomocnikiem.
§ 2.
Zakres pracy i obowiązków pomocnika
1. Zadaniem pomocnika jest współdziałanie z maszynistą w obsłudze przydzielonego parowozu.
2. W szczególności do obowiązków pomocnika należy:
1) współpraca z maszynistą przy oględzinach przydzielonego parowozu,
2) obsługiwanie kotła parowozowego przy stosowaniu właściwych metod pracy,
3) pomaganie maszyniście parowozu przy spełnianiu przez niego obowiązków i wykonywanie wszelkich poleceń maszynisty dotyczących obsługi parowozu i pełnienia służby,
4) utrzymanie parowozu w należytym porządku i czystości,
5) smarowanie trących się powierzchni parowozu i dbanie o sprawne działanie wszystkich urządzeń parowozu i tendra,
6) pomaganie maszyniście w usuwaniu usterek w parowozie.
7) przestrzeganie obowiązujących przepisów i instrukcji przy wykonywaniu czynności na parowozie,
8) ścisłe, stosowanie się do obowiązujących przepisów i regulaminów przy korzystaniu z pokojów noclegowych,
9) uczęszczanie na okresowe pouczenia i badania lekarskie oraz zgłaszanie się w wyznaczonym terminie na egzaminy sprawdzające i kontrolne,
10) stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
11) podawanie w biurze parowozowni swego adresu i niezwłoczne zawiadamianie o każdej jego zmianie, a przy wychodzeniu z domu na określony czas informować domowników gdzie można go znaleźć w razie potrzeby,
12) powiadamianie dyspozytora parowozowni lub zainteresowanego pracownika w przypadku oddalenia się na dłuższy okres czasu ze stałego miejsca zamieszkania w dni wolne od pracy.
3. Wszystkie polecenia służbowe maszynisty oraz zarządzenia swoich zwierzchników, dotyczące należytej obsługi parowozu, pomocnik powinien wykonywać bez sprzeciwu, dokładnie i szybko.
4. Polecenia otrzymane od innych przedstawicieli służby mechanicznej lub od przedstawicieli innych służb, pomocnik może wykonać tylko z wiedzą i za pozwoleniem maszynisty.
§ 3.
Znajomość obowiązujących przepisów i instrukcji
1. Pomocnik powinien znać dokładnie i przestrzegać w pracy postanowienia zawarte w niniejszej instrukcji oraz w następujących przepisach i instrukcjach:
1) instrukcji dla palaczy parowozowni Mtp 22,
2) przepisy sygnalizacji na kolejach wąskotorowych PKP-WE1 oraz instrukcje i przepisy w częściach dotyczących pomocnika maszynisty,
3) instrukcji dla przemywaczy kotłów,
4) instrukcji dla maszynistów stacji wodnych w części dotyczącej obsługi żurawi wodnych,
5) instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy przy naprawach bieżących i przeglądach okresowych i obrządzaniu parowozów w lokomotywowni Mtp 36,
6) instrukcji obsługi i utrzymania w eksploatacji hamulców pociągów towarowych i pasażerskich Mw 56,
7) przepisy ruchu na kolejach wąskotorowych WR l,
8) przepisy o ogrzewaniu wagonów Mw 17,
9) instrukcji dla dróżników przejazdowych D 20,
10) przepisy dla pracowników kolejowych o udzieleniu doraźnej pomocy w nagłych wypadkach przed przybyciem lekarza (S 5),
11) instrukcji branżowej o naprawach pianowo-zapobiegawczych parowozów wąskotorowych WM 23,
12) przepisy o znakowaniu taboru wąskotorowego WM 11,
13) przepisy o służbie przygotowawczej i egzaminach pracowników przedsiębiorstwa PKPA 5,
14) regulamin obowiązków pracowników kolejowych,
15) zbiór przepisów w sprawie czasu pracy w przedsiębiorstwie PKP,
16) przepisy o ochronie przeciwpożarowej na PKP,
17) przepisy o pogotowiu technicznym służby trakcji PKP oraz o postępowaniu w razie wypadków kolejowych Mt 38,
18) przepisy o używaniu pługów odśnieżnych Mt41,
19) przepisy o gospodarce pojazdami trakcyjnymi Mt 9.
2. Pomocnik powinien być obznajmiony:
1) z poszczególnymi typami parowozów, ich mocą oraz składowymi częściami, a także z ich działaniem,
2) z poszczególnymi typami wagonów osobowych i towarowych oraz transporterami,
3) z urządzeniami i obsługą obrotnic, przesuwnic, żurawi wodnych i węglowych oraz urządzeniami trakcyjnymi.
§ 4.
Zwierzchnicy pomocnika
1. Bezpośrednim zwierzchnikiem pomocnika w parowozowni jest kierownik oddziału trakcji (zawiadowca parowozowni) lub działający w jego imieniu dyspozytor parowozowni, a po wyjeździe z parowozowni maszynista.
2. Zwierzchnikiem pomocnika jest również naczelnik (zawiadowca) parowozowni macierzystej lub naczelnik (zawiadowca) parowozowni, w której pomocnik przebywa czasowo.
3. W sprawach dotyczących przydziału parowozu i spełnienia swych czynności pomocnik podlega ponadto instruktorowi drużyn parowozowych i kontrolerowi służby mechanicznej.
§ 5.
Przewóz na parowozie osób i przedmiotów
1. Wstęp i prawo przejazdu na parowozie posiadają następujące osoby:
1) pilot,
2) drużyna konduktorska, udająca się na służbę lub powracająca z niej, jeżeli nie ma innej możliwości przejazdu i została wpisana do raportu z jazdy,
3) maszynista jadący dla poznania szlaku, na podstawie Wykazu pracy pojazdu trakcyjnego, wydanego przez parowozownię i wpisania do raportu z jazdy,
4) pracownicy drużyn manewrowych, w rejonie wykonywanej pracy, jeżeli nie mogą zająć innego odpowiedniego miejsca na taborze,
5) zawiadowcy stacji, ich zastępcy oraz dyżurny ruchu w rejonach ich działalności służbowej, 6) osoby posiadające pisemne zezwolenie, wystawione przez upoważnione do tego jednostki organizacyjne,
7) osoby, których przejazd dopuszczają inne przepisy.
2. Z osób wymienionych w ust. l, na parowozie może się znajdować jednocześnie nie więcej niż cztery osoby, łącznie z obsługą parowozu. Odstępstwo dopuszczalne jest tylko przy dokonywaniu jazd próbnych i specjalnych.
3. Pomocnikowi nie wolno przewozić na parowozie żadnych przedmiotów, które nie są przeznaczone do obsługi lub naprawy parowozu. Wyjątek stanowią przedmioty przeznaczone do osobistego użytku w czasie służby lub niezbędne artykuły żywnościowe.
§ 6.
Ubiór w czasie służby
1. Podczas pełnienia służby pomocnik powinien nosić przepisowe umundurowanie i starać się o czysty i schludny wygląd.
2. Podczas służby pomocnik powinien mieć przy sobie sprzęt ochrony osobistej.
Rozdział 2
PEŁNIENIE SŁUŻBY PRZEZ POMOCNIKA
§ 7.
Wyznaczenie i stawienie się na służbę
1. Wyznaczenie pomocnika na służbę powinno odbywać się według ustalonego planu pracy.
W innych przypadkach pomocnik powinien być zawiadomiony o następnej służbie ustnie lub pisemnie.
2. O niemożności przybycia na służbę pomocnik obowiązany jest zawiadomić dyspozytora parowozowni lub zwierzchnika przynajmniej na 6 godz. przed rozpoczęciem służby i podać przyczynę niemożności podjęcia służby.
W razie choroby, poza obowiązkiem zameldowania o nie przybyciu na służbę, pomocnik zobowiązany jest złożyć zwolnienie lekarskie w terminie obowiązującym.
3. Pomocnik obowiązany jest zgłosić się na służbę w stanie wypoczętym i trzeźwym.
§ 8.
Obowiązki pomocnika przy obsłudze parowozu
1. Pomocnik powinien dokładnie znać sposoby obsługi kotła parowozowego, działanie osprzętu i konserwacji kotła.
2. Do obowiązków pomocnika przy obsłudze parowozu należy w szczególności:
1) zasilanie paleniska parowozu węglem i odpowiednie regulowanie stanu ognia w palenisku,
2) równomierne zasilanie kotła wodą i niedopuszczanie do obniżenia stanu wody w kotle poniżej znaku najniższego dozwolonego poziomu,
3) smarowanie trących się powierzchni parowozu i tendra oraz utrzymaniu w należytym stanie urządzeń smarowniczych,
4) obsługa hamulca ręcznego,
5) wykonywanie czynności związanych z właściwym stosowaniem środków przeznaczonych do usuwania kamienia kotłowego oraz prawidłowa obsługa urządzeń służących do odmulania kotła,
6) utrzymywanie porządku i czystości parowozu, przyborów sygnałowych i oświetlenia,
7) utrzymywanie narzędzi i przyrządów w należytym stanie.
3. Pomocnik powinien zwracać baczną uwagę na stan wszystkich składowych części parowozu, a przede wszystkim na stan osprzętu kotła i zawiadomić maszynistę o wszystkich stwierdzonych uszkodzeniach lub takich zużyciach części, które mogą spowodować uszkodzenie oraz przeprowadzać na zlecenie maszynisty drobne naprawy parowozu i czynności związane z obsługą parowozu.
4. Sprzęganie ze sobą i rozprzęganie dwóch parowozów, łączenie i rozłączanie pomiędzy nimi przewodów hamulcowych, należy do obowiązku pomocnika maszynisty parowozu przedniego. Sprzęganie i rozprzęganie parowozu ze składem pociągu wykonuje w razie braku wyznaczonego pracownika stacyjnego pomocnik. Przed połączeniem sprzęgów powietrznych, należy je dokładnie przedmuchać.
5. Pomocnik przy dokręcaniu nakrętek powinien posługiwać się kluczem ściśle odpowiedniej rozwartości, do sprawdzania części polerowanych używać młotka miękkiego lub uderzać przez podkładkę drewnianą, i uważać aby nie spowodować uszkodzeń.
6. Podczas postoju parowozu w pogotowiu pomocnik powinien tak regulować ogień i utrzymywać takie ciśnienie pary w kotle, aby parowóz mógł wyjechać w ciągu 15 minut po zażądaniu parowozu.
§ 9.
Rozpoczęcie służby i przygotowanie parowozu do pracy
1. Pomocnik powinien zgłosić się na służbę nie później niż to wynika z ustalonego czasu na przyjęcie parowozu do wyznaczonej pracy. Pierwszą czynnością pomocnika powinno być zgłoszenie swego przybycia dyspozytorowi parowozowni i maszyniście, a gdzie nie ma dyspozytora parowozowni zgłoszenie się pomocnika winno nastąpić u dyżurnego ruchu na danej stacji, któremu parowozownia winna doręczyć wykaz pracy pojazdów trakcyjnych z wyznaczonym imiennym składem drużyny, numerem parowozu i godziną zgłoszenia się na służbę. Obowiązuje to również w przypadkach, gdy pomocnik ma przyjąć parowóz na stacji przy pociągu, na manewrach lub jeździe pasażerem do innej stacji, w celu objęcia tam służby. Odstępstwa od tej zasady są dopuszczalne za każdorazową zgodą naczelnika (zawiadowcy) parowozowni.
2. Przy krótkich okresach czasu na przyjęcie parowozu znajdującego się w parowozowni od jednego pociągu do drugiego parowóz ten pomocnik kończący pracę może przekazać bezpośrednio pomocnikowi rozpoczynającemu na nim pracę. W takim przypadku każdy pomocnik wykonuje swoje czynności przewidziane przy zdawaniu i przyjmowaniu parowozu, a niezależnie od tego pomocnik zdający parowóz powinien poinformować pomocnika przyjmującego o stanie parowozu i zauważonych usterkach oraz okazać pomoc przy ich usuwaniu. Wzajemne informowanie się o stanie parowozu jest szczególnie ważne i obowiązujące, gdy zmiana drużyny parowozowej odbywa się przy pociągu, z uwagi na stosunkowo krótki okres czasu przeznaczony na tę czynność.
3. Po zgłoszeniu swego przybycia dyspozytorowi parowozowni i otrzymaniu przydziału pracy i parowozu pomocnik powinien:
1) zapoznać się z zarządzeniami wydanymi w czasie jego odpoczynku, urlopu lub choroby i potwierdzić to swym podpisem.
2) zgłosić się do maszynisty i po otrzymaniu poleceń odnośnie przydzielonej pracy powinien przystąpić do przyjęcia i przygotowania parowozu do pracy,
3) przy przyjęciu parowozu w parowozowni pomocnik powinien:
a) sprawdzić, czy parowóz jest zabezpieczony przed samoczynnym ruszeniem, a mianowicie czy przepustnica jest zamknięta, nastawnica ustawiona w położeniu środkowym (na zero), czy kurki przedmuchowe cylindrów są otwarte, czy hamulec ręczny jest zaciśnięty i czy działa należycie,
b) sprawdzić poziom wody w kotle, stan ognia w palenisku, stan skrzyni ogniowej i korków topliwych, płomieniówek, zespórek i innych części,
c) sprawdzić działanie szkła wodowskazowego i kurków probierczych.
4. W czasie przygotowywania parowozu do pracy pomocnik obowiązany jest:
1) sprawdzić ilość wody w tendrze, szczelność przewodów i czystość siatek wlewowych,
2) sprawdzić działanie przyrządów zasilających kocioł,
3) doprowadzić ogień w palenisku i ciśnienie pary w kotle do takiego stanu, aby zapewnić na czas przygotowanie parowozu do oczekującej go pracy,
4) sprawdzić działanie sprężarki powietrznej i urządzeń smarowniczych,
5) sprawdzić działanie piasecznicy i uzupełnić ilość suchego piasku, sprawdzić czy wyloty rur piaskowych nie uległy zniekształceniu i czy są ustawione prawidłowo nad główką szyny,
6) sprawdzić działanie dmuchawki, gwizdawki parowozowej, zakrapiaczy popielnika i dymnicy,
7) zbadać, czy dymnica, jest opróżniona z leszu, stan i czystość siatek odiskiernych, płomieniówek i płomienie oraz szczelność drzwi,
8) sprawdzić działanie prądnicy, stan latarń i żarówek oraz latarń zapasowych,
9) pobrać smary i inne materiały lub przedmioty potrzebne do obsługi parowozu,
10) posmarować wszystkie wymagające smarowania części parowozu i tendra,
11) sprawdzić stan narzędzi i przydzielonego wyposażenia parowozu,
12) obejrzeć wszystkie części parowozu i tendra, a w razie zauważenia niedokładności lub uszkodzenia, a szczególnie wymienionych w załączniku nr l, zawiadomić o tym maszynistę i postąpić według jego wskazówek.
§ 10.
Obsługa parowozu podczas jazdy
1. Podczas jazdy parowozu z pociągiem lub luzem pomocnik powinien tak regulować ogień w palenisku, aby utrzymać potrzebną nadprężność pary, nie przekraczając jednak najwyższej dozwolonej granicy. Paliwo należy utrzymywać na ruszcie w taki sposób, żeby nie dopuszczać do obnażania rusztu. Kocioł należy zasilać wodą równomiernie, z przerwami, unikając długiego zasilania bez przerwy, a podczas zasilania kotła wodą nie należy otwierać drzwiczek paleniska. Podczas jazdy parowozu powinna być otwierana przeważnie przednia klapa popielnika, lub gdyby to mogło grozić nabraniem do popielnika śniegu, wówczas można otwierać klapę tylną.
2. Przed zbliżaniem się do stacji lub podczas postoju na stacjach należy unikać dorzucania paliwa w większych ilościach, aby uniknąć dymienia w tych miejscach. Ze względu na możliwość pożaru od iskier z komina, należy podczas przejazdu obok łatwo zapalnych budynków, składów, magazynów, wagonów z materiałami wybuchowymi i łatwopalnymi unikać przerabiania ognia w palenisku, przebijania rusztu i używania dmuchawki.
Z tych samych powodów nie wolno wyrzucać po drodze żaru z pieca ani też zapalonych pakuł, natomiast należy często zakrapiać popielnik wodą szczególnie przed wjazdem na mosty, a podczas jazdy po moście klapy popielnika powinny być zamknięte.
3. Nie wolno obniżać stanu wody w kotle poniżej dopuszczalnej granicy poziomu i nie należy przekraczać górnego poziomu wody przy zasilaniu kotła. Do zasilania kotła należy używać na przemian obu przyrządów zasilających.
4. Pomocnik powinien wykorzystać każdy postój parowozu, dla obejrzenia go i sprawdzenia, czy nie grzeją się części trące, a w razie potrzeby posmarować je.
5. Przy wjeździe na stację i wyjeździe ze stacji pomocnik powinien zwracać uwagę, czy nie są podawane ze stacji lub z pociągu sygnały. W tych przypadkach przekazuje je niezwłocznie, głośno maszyniście. W czasie jazdy pomocnik powinien poza swoimi czynnościami związanymi z obsługą kotła zwracać uwagę, czy nie ma przeszkód, czy jest właściwie ułożona droga przebiegu, czy nie są podawane sygnały ze stacji względnie ze szlaku, czy pociąg jedzie prawidłowo, czy posiada sygnały końcowe, czy ktoś z pociągu nie wypadł lub pod pociąg nie wpadł, czy z pociągu nie wypada ładunek, czy nie wybuchł w pociągu pożar lub nie grzeje się i nie pali oś w wagonie. Szczególnie powinien zwracać uwagę na te momenty, gdy pociąg jedzie po łuku. Przy zbliżaniu się do przejazdów drogowych oraz gdy maszynista znajduje się po zewnętrznej stronie łuku, pomocnik powinien bezwzględnie zwracać uwagę, czy nie ma przeszkód dla dalszej jazdy pociągu. O wszelkich zauważonych przeszkodach lub podawanych sygnałach pomocnik powinien natychmiast zawiadomić głośno maszynistę.
6. Na zwrotnicach, obrotnicach i przesuwnicach zabrania się przedmuchiwania wodowskazu, odmulania oraz uruchamiania inżektorów. Odmulanie parowozu winno odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych lub na szlaku, bez zagrożenia dla otoczenia.
7. Przy hamowaniu ręcznym należy zachować ostrożność, aby nie spowodować poślizgu kół lub rozerwania sprzęgieł.
8. Po zamknięciu zaworu wodnego żurawia po naborze wody, pomocnik maszynisty obowiązany jest ustawić ramię żurawia wzdłuż toru i zabezpieczyć je przed obracaniem się.
9. O zmierzchu i w nocy a także w dzień podczas mgły i zawiei śnieżnej, na parowozie będącym w ruchu lub stojącym na torach, po których odbywa się ruch taboru, powinny być latarnie sygnałowe jasno oświetlone.
10. W razie zaistnienia niebezpieczeństwa nawet największego, pomocnikowi nie wolno opuścić parowozu dopóki go maszynista do tego nie upoważni; w przypadku gdyby maszynista opuścił parowóz przedwcześnie lub stał się w danej chwili niezdolny do działania, pomocnik obowiązany jest zastosować wszelkie możliwe, dozwolone środki dla. zatrzymania pociągu; pomocnikowi wolno opuścić parowóz dopiero wtedy, gdy dalsze przebywanie na nim będzie bezcelowe.
§ 11.
Dozór parowozu pod parą
1. W czasie postoju parowozu pomocnik może oddalić się od parowozu na krótki okres czasu, za zezwoleniem maszynisty pozostającego na parowozie. Pomocnik nie może opuścić parowozu pod nieobecność maszynisty.
2. Pomocnikowi wolno zejść z parowozu dla wykonania koniecznych czynności przy parowozie, lecz po upewnieniu się, że parowóz jest odpowiednio zabezpieczony przed ruszeniem z miejsca.
3. Kocioł należy opalać i zasilać wodą możliwie równomiernie, niewielkimi dawkami, aby przez nagłe ochłodzenie nie uszkodzić skrzyni ogniowej i znajdujących się w niej połączeń.
Nie wolno też dopuszczać do tworzenia się otworów w pokrywającej ruszt warstwie paliwa, aby przez otwory te nie przedostawało się zimne powietrze, które mogłoby spowodować tego samego rodzaju uszkodzenia. Nie wolno również przeciwdziałać dymieniu ani też zmniejszać intensywności parowania w kotle przez uchylenie drzwiczek paleniska.
4. Pomocnikowi nie wolno spać lub drzemać na parowozie będącym pod parą.
5. Podczas nieobecności na parowozie maszynisty nie wolno pomocnikowi pozwolić osobom postronnym wchodzić na parowóz ani też komukolwiek, nawet gdyby to był, pracownik kolejowy, uruchamiać parowozu (z wyjątkiem zwierzchników pomocnika, wymienionych w § 4).
6. Pomocnikowi nie wolno uruchamiać parowozu, z wyjątkiem oczywistej konieczności usunięcia parowozu, w celu uniknięcia wypadku lub zmniejszenia jego skutków.
7. Podczas jazdy parowozu pomocnik powinien być stale obecny na parowozie.
8. Pomocnik obowiązany jest przeciwdziałać powstawaniu warunków, w których może nastąpić uszkodzenie kotła. Z tego względu pomocnik powinien w szczególności:
1) śledzić, czy działają sprawnie zawory bezpieczeństwa, manometr kotłowy, przyrządy zasilające kocioł woda, szkło wodowskazowe i kurki probiercze oraz sprawdzać stan korków topliwych,
2) nie dopuszczać do wytwarzania się prężności pary w kotle większej niż dozwolona,
3) nie dopuszczać do obniżenia się poziomu wody poniżej dozwolonego,
4) nie dopuszczać do nagłego spadku nadprężności pary w kotle,
5) ujawnione jakiekolwiek nieprawidłowości lub podejrzenia mające wpływ na uszkodzenie kotła niezwłocznie zgłosić maszyniście.
9. Pomocnik powinien niezwłocznie przystąpić do wygaszenia ognia w palenisku w następujących przypadkach:
1) w razie obniżenia się poziomu wody w kotle poniżej dozwolonego,
2) jeżeli przestaną działać oba przyrządy zasilające,
3) w razie stałego obniżania się poziomu wody wskutek wyciekania wody
z kotła przez nieszczelności lub w przypadkach pęknięcia płomieniówki, pęknięcia skrzyni ogniowej lub płaszcza stojaka,
4) w razie wybrzuszenia sufitu lub ścian skrzyni ogniowej ponad 15 mm,
5) w razie wytopienia się korka topliwego,
6) w razie ujawnienia nadmiernego przegrzania ścianek skrzyni ogniowej (wystąpienia na nich jasnych plam) wskutek zanieczyszczenia kotła kamieniem.
§ 12.
Zachowanie ostrożności w czasie pełnienia służby
1. Wchodzenie na parowóz i schodzenie z parowozu powinno odbywać się tylko w czasie postoju, przy czym należy korzystać z przystosowanych do tego celu stopni i uchwytów przytrzymując się oburącz i być odwróconym twarzą do parowozu.
2. Pomocnikowi wolno wejść pod parowóz tylko wówczas, kiedy na parowozie obecny jest maszynista i wyrazi na to zgodę, a przepustnica powinna być w tym czasie zamknięta, nawrotnica usta-wioną na punkcie środkowym (zerowym), zawory przedmuchowe cylindra otwarte i hamulec zaciśnięty.
3. Przy wychylaniu się z parowozu w celu sprawdzenia sygnałów lub składu pociągu, pomocnik powinien uprzednio upewnić się, czy nie zagraża to bezpieczeństwu osobistemu.
4. W czasie jazdy pomocnikowi nie wolno wychodzić na pomost parowozu. Nie wolno mu też wychodzić na tender tak wysoko, że mógłby zawadzić o krawędzie mostów, wiaduktów lub tuneli.
5. Podczas jazdy pomocnik powinien również zwracać uwagę na sygnały i wskaźniki, a w szczególności przy wjeździe na łuk od strony pomocnika, na stację lub zbliżania się do przejazdu i głośno podawać je maszyniście.
6. Stosować zmiany natężenia świateł reflektorów w następujących okolicznościach:
1) przy zbliżaniu się do stacji oraz podczas jazdy i postoju w obrębie stacji,
2) przy krzyżowaniu się z pociągami i pojazdami trakcyjnymi przeciwnego kierunku,
3) podczas jazdy na szlakach położonych równolegle lub pod kątem
ostrym i w bliskiej odległości od bitych dróg kołowych przy mijaniu się z pojazdami drogowymi lub pieszych maszerujących w kolumnach,
4) w innych przypadkach, w których zredukowanie siły światła może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa jazdy i uniknięcia wypadku.
7. Wchodzenie między sprzęgane parowozy lub wagon i parowóz dozwolone jest dopiero po zatrzymaniu się parowozu i sprzęganego taboru.
8. Przy używaniu długich narzędzi ogniowych należy zachować największą ostrożność, a szczególnie w czasie jazdy; poza tym narzędzia powinny być odpowiednio zabezpieczone przed wysuwaniem się lub spadnięciem.
9. Zabrania się podczas jazdy wyrzucać z parowozu lub tendra przerostu kamiennego i innych przedmiotów.
§ 13.
Zapobieganie pożarowi
1. Pomocnik odpowiedzialny jest (łącznie z maszynistą) za stan iskrochronu w dymnicy i w popielniku, jak również za szczelne domykanie się drzwi dymnicznych i klap popielnikowych; przy każdorazowym przyjmowaniu i zdawaniu parowozu pomocnik obowiązany jest, wraz z maszynistą, osobiście sprawdzić stan iskrochronu i zakrapiacza w dymnicy i popielniku; w razie znacznego iskrzenia parowozu pomocnik powinien zwrócić na to uwagę maszyniście.
2. Przy wjeździe na most drewniany należy zamknąć obie klapy popielnika.
3. Na torach koło ramp krytych, magazynów, składów drzewa itp. urządzeń stacyjnych nie wolno używać dmuchawki. W parowozowni należy unikać posługiwania się dmuchawką.
4. Przyrządy przeciwpożarowe i odiskierne utrzymywać stale w należytym stanie technicznym.
5. Aby nie dopuścić do zbytniego napełnienia lub przepalenia dymnicy i popielnika, należy je oczyścić w terminach i miejscach do tego przeznaczonych.
6. Nie wolno wyrzucać żarzących się węgli, żużla, pakuł itp. na tor. Jeżeli jest to nieuniknione, należy zalewać je woda.
7. Ze względu na możliwość powstawania pożaru od iskier z komina, należy stosować szczególne środki ostrożności w czasie jazdy przez lasy, tereny zalesione, pola uprawne, w okresie dojrzewania zbóż i ich zbiorów, a w szczególności w okresie suszy oraz łatwopalnych budynków, składów, magazynów, wagonów z materiałami wybuchowymi i łatwopalnymi.
Należy zatem:
1) unikać w miarę możliwości iskrzenia,
2) unikać zasilania paleniska, a jeżeli to jest konieczne, zmniejszyć w tym czasie w miarę możliwości napełnienie cylindrów i otwarcia przepustnicy,
3) nie dokonywać przerabiania ognia w palenisku, nie przebijać rusztu i nie używać dmuchawki,
4) nie wyrzucać po drodze żaru z paleniska ani też zapalonych pakuł.
§ 14.
Zakończenie służby
1. Pod koniec służby na parowozie, należy pamiętać o zmniejszeniu natężenia ognia w palenisku o tyle, aby po ukończeniu służby można było poziom wody w kotle doprowadzić do możliwie wysokiego poziomu. Jeżeli parowóz jest obsługiwany przez drużyny zmienne, to pomocnik powinien dbać o to, aby stan ognia, wody i pary był odpowiedni do dalszej pracy parowozu.
2. Ruszta, dymnicę i popielnik parowozu należy oczyścić na kanale oczystkowym, przy zachowaniu następującej kolejności:
1) najpierw należy oczyścić dymnicę przy zamkniętych drzwiczkach paleniskowych i klapach popielnika,
2) następnie ruszta przy zamkniętych drzwiach dymnicy i klapach popielnika,
3) w końcu popielnik przy zamkniętych drzwiczkach paleniska i drzwiach dymnicy
3. Przy odstawieniu parowozu na postój należy przestrzegać, aby palący się węgiel znajdował się wokół wszystkich ścian paleniska, a klapy popielnika były zamknięte.
4. Przed odstawieniem parowozu na wyznaczone stanowisko, po ukończeniu służby, pomocnik powinien pod kierunkiem maszynisty zaopatrzyć parowóz w niezbędny zapas wody, paliwa i piasku. Odstępstwo od tego jest dozwolone tylko na zarządzenie zwierzchników, w zależności od miejscowych warunków.
5. Po ustawieniu parowozu na stanowisku postojowym pomocnik powinien sprawdzić, czy szkło wodowskazowe i kurki probiercze wskazują prawidłowo poziom wody, czy szczeliwo dławnic nie wymaga uzupełnienia i czy wszystkie przekazane mu narzędzia są na miejscu. O zauważonych usterkach powinien on zawiadomić maszynistę.
6. Po ustawieniu parowozu na wyznaczonym miejscu powinna być przepustnica zamknięta, nawrotnica ustawiona w położenie środkowe, zawory przedmuchowe cylindrowe otwarte, hamulec ręczny zaciśnięty i klapy popielnika zamknięte, natomiast kurki odwadniające zbiornik główny sprężonego powietrza pozostawione w położeniu otwartym.
7. Pomocnikowi wolno odejść od parowozu dopiero po otrzymaniu na to pozwolenia maszynisty.
8. Przed opuszczeniem parowozowni pomocnik powinien dowiedzieć się, kiedy ma zgłosić się znów do objęcia służby.
§ 15.
Obowiązki pomocnika podczas przeglądu okresowego parowozu
1. Wyznaczony na przegląd okresowy parowozu pomocnik powinien należycie uzupełnić szczeliwo w dławnicach, posmarować przepustnicę, obejrzeć urządzenia smarownic, sprawdzić sprzęgi oraz oczyścić, dotrzeć i osmarować osprzęt kotła, a części polerowane armatury i mechanizmu przetrzeć zatłuszczonymi odpadkami bawełnianymi dla zabezpieczenia ich od rdzy.
2. Po spuszczeniu wody z kotła pomocnik powinien się przekonać o ilości mułu lub kamienia kotłowego, aby stwierdzić, czy odmulanie było wystarczające.
3. Maszynista wraz z pomocnikiem są obowiązani dopilnować, aby kocioł był należycie wymyty, dobrze zamknięte wyczystki i włazy, naprawiony inwentarz parowozu, a jeśli zachodzi potrzeba, powinien być uzupełniony.
Rozdział 3
OBSŁUGA PAROWOZU W OKRESIE ZIMY I WYDARZENIA NADZWYCZAJNE
§ 16.
Obowiązki pomocnika w czasie przygotowania parowozu do pracy
1. Pomocnik obowiązany jest w okresie zimy, w czasie przygotowania parowozu do drogi, dokładnie sprawdzić:
1) czy przyrządy zasilające są sprawne,
2) czy woda w tendrze nie zamarzła, czy pokrywa otworu wlewowego do tendra jest zabezpieczona od przymarznięcia, czy jest lekko uchylona,
3) działanie sprężarki, uruchamiając ją bardzo ostrożnie,
4) czy pompy olejowe i urządzenia smarownicze są sprawne,
5) działanie kurków odwadniających poszczególne przyrządy oraz przewody wodne i parowe,
6) czy rurka spustowa wodowskazu nic jest zamarznięta,
7) czy przewodami do ogrzewania pociągu przechodzi para do przodu i tyłu parowozu,
8) czy główny zbiornik powietrzny jest odwodniony,
9) czy wyloty rur piaskowych nie są zapchane śniegiem lub lodem,
10) czy w maźnicach nie ma śniegu, lodu lub wody oraz czy knoty są odpowiedniej grubości,
11) czy śruby sprzęgów nie są pokryte lodem i czy się lekko obracają,
12) czy układ hamulcowy parowozu i tendra nie jest pokryty lodem.
2. Ponadto pomocnik powinien wykonać następujące czynności:
1) przedmuchać do przodu i tyłu główny przewód powietrzny,
2) odkręcić dolne kurki spustowe odwadniaczy przewodu hamulcowego pod parowozem i tendrem, odwadniając go w ten sposób,
3) do pompy olejowej, smarownic i łożysk wlewać smar podgrzany (wskazane jest nalewanie tuż przed odjazdem),
4) nie dopuszczać do parowania dławnic i innych części parowozu, aby nie zwiększała się wilgotność powietrza zasysanego przez sprężarkę i aby parowanie takie nie pogarszało widoczności drogi,
5) bezpośrednio przed dojazdem do pociągu przedmuchać przewód ogrzewczy, zamykając potem dopływ pary zupełnie, aby nie utrudniać doczepienia parowozu i połączenia ogrzewania.
§ 17.
Obowiązki pomocnika w czasie jazdy w okresie zimy
1. Podczas jazdy należy dążyć do utrzymywania jednakowego ciśnienia pary w kotle, a przez to jednakowej temperatury, której ciągłe wahania ujemnie wpływają na stan skrzyni ogniowej.
2. Inżektorów należy używać na przemian i pamiętać o potrzebie zaciśnięcia grzybka zaworu wietrznego po zakończonej pracy inżektora i uchyleniu zaworu parowego w celu ogrzewania przewodu wodnego do tendra. Należy unikać zalewania torów stacyjnych.
3. Podczas śnieżycy lub przy grubej warstwie śniegu należy przednią klapę popielnika zamknąć, a otworzyć tylną.
4. Na każdym postoju należy sprawdzić, czy smarowanie wszystkich trących się powierzchni jest dostateczne i usuwać z nich śnieg i lód.
5. Przy naborze wody należy unikać przelewania jej i rozlewania poza otwór wlewowy tendra.
6. Jeżeli zajdzie konieczność wygaszenia kotła z braku wody lub z innych przyczyn, należy zapewnić wolne chłodzenie kotła. W tym celu należy szczelnie zamknąć drzwiczki paleniska i klapy popielnika, a komin przykryć. Zawory wodne tendra należy zamknąć i rozłączyć przewód wodny między parowozem i tendrem. Rozłączone przewody należy zabezpieczyć przed urwaniem przy ściąganiu parowozu do parowozowni. Ponadto należy pamiętać o odwodnieniu wszystkich przewodów i przyrządów.
7. Przed dojazdem do stacji końcowej biegu pociągu lub stacji zmiany parowozu nie należy samowolnie przerwać ogrzewania pociągu. Po ukończeniu jazdy (po wyłączeniu ogrzewania wagonów i przy otwartych kurkach odwadniających przewodu ogrzewczego) należy skład pociągu przedmuchać parą o ciśnieniu 4 atm.
Przedmuchiwanie powinno trwać tak długo aż przez całkowicie otwarty kurek końcowy wychodzić będzie strumień suchej pary. Ogrzewanie wagonów parą musi być ciągłe przez cały czas znajdowania się parowozu przy składzie pociągu.
§ 18.
Obowiązki pomocnika w czasie zdawania parowozu po pracy w okresie zimy
1. Po odczepieniu parowozu od pociągu należy:
1) przednią i tylną część przewodu parowego służącego do ogrzewania składu pociągu przedmuchać, a następnie po ustawieniu kurka trójdrogowego na ogrzewanie do tyłu parowozu, uchylić zawór parowy na tyle, aby z przewodu wydobywał się cienki strumień pary;
2) odwodnić:
a) główny zbiornik powietrzny,
b) główny przewód powietrzny,
c) odwadniacze przewodu głównego parowozu i tendra przez otwarcie kurków;
3) wszystkie przewody parowe i wodne oraz przyrządy należy zabezpieczyć przed zamarznięciem; sprężarkę należy pozostawić w powolnym ruchu (2 do 3 skoków na minutę);
4) odstawiony na postój parowóz należy ogólnie tak zabezpieczyć, aby użycie go do pracy przez następną drużynę nie nastręczało żadnych trudności i nie spowodowało opóźnienia wyjazdu pociągu;
5) wyloty rur piaskowych oczyścić z lodu i śniegu.
§ 19.
Obowiązki pomocnika w razie niezdolności maszynisty do pełnienia służby
1. Jeżeli podczas jazdy maszynista zachoruje lub stanie się niezdolny do dalszego prowadzenia parowozu, pomocnik powinien:
1) zatrzymać pociąg i powiadomić kierownika pociągu o zaistniałym wypadku,
2) ustalić z kierownikiem pociągu dalszy tok postępowania wg ust. 2 lub
3) w zależności od stanu zdrowia maszynisty i sytuacji terenowej, w jakiej znajduje się pociąg, warunków atmosferycznych oraz pory dnia.
2. Jeżeli pomocnik ma złożony egzamin na maszynistę oraz posiada prawo kierowania parowozem, powinien wziąć do pomocy jednego z pracowników drużyny pociągowej i z nim dojechać do najbliższej stacji, na której udzielona zostanie pomoc lekarska maszyniście. Dalsze pełnienie czynności maszynisty i prowadzenie pociągu uzależnione jest od decyzji telefonicznej zwierzchnika służbowego pomocnika.
3. Jeżeli pomocnik nie posiada prawa kierowania parowozem, powinien zatrzymać pociąg, zawiadomić kierownika pociągu o niezdolności maszynisty do pracy i jeżeli zachodzi konieczność pilnego udzielenia pomocy choremu, może doprowadzić pociąg lub sam parowóz do miejsca spotkania z pogotowiem lekarskim. Decyzję o tej jeździe podejmuje pomocnik po uzgodnieniu z kierownikiem pociągu z tym, że:
1) kierownik pociągu ustali z posterunkiem zapowiadawczym kierunek jazdy z pociągiem lub samym parowozem,
2) jazda do najbliższej stacji lub miejsca wyznaczonego odbywać się będzie z zmniejszoną szybkością, z zachowaniem ostrożności i zabezpieczeniem hamowania pociągu. W takim przypadku na parowozie winien znajdować się kierownik pociągu lub członek drużyny pociągowej obznajmiony z zatrzymaniem parowozu.
4. Jeżeli zdarzy się taki sam przypadek na parowozie jadącym luzem to:
1) pomocnik mający egzamin na maszynistę i posiadający prawo kierowania parowozem, powinien dojechać do pierwszej stacji z dostatecznie zmniejszoną szybkością. Powinien on wówczas pilnie uważać na tor i sygnały, a w razie spotkania pracownika kolejowego powinien wziąć go na parowóz, aby obserwował drogę i sygnały. Maszynistę przekazać opiece lekarskiej,
2) pomocnik nie posiadający prawa kierowania może dojechać ze zmniejszona szybkością do pierwszego telefonu (mijanka, przejazd strzeżony, stacja), zatrzymać parowóz i przed zejściem zabezpieczyć przed ruszeniem. Zgłosić telefonicznie najbliższemu posterunkowi zapowiadawczemu o zaistniałym wypadku. W razie wyznaczenia przez dyżurnego ruchu spotkania z pogotowiem lekarskim w innym miejscu, pomocnik może z zachowaniem wszelkich środków ostrożności dojechać tam, zabezpieczyć parowóz przed ruszeniem i oczekiwać przybycia pomocy lekarskiej, a następnie drugiego maszynisty. Jeżeli zachodzi potrzeba, parowóz należy osłonić zgodnie z obowiązującymi przepisami.
§ 20.
Obowiązki pomocnika w przypadku uszkodzenia parowozu na szlaku
1. W przypadku zepsucia się parowozu podczas jazdy i oczekiwania przybycia parowozu pomocniczego, pomocnik powinien pomagać maszyniście w usunięciu uszkodzeń i w wykonaniu innych robót według wskazań maszynisty. Jeżeli jadący luzem parowóz na skutek uszkodzenia musi oczekiwać na przybycie parowozu pomocniczego, pomocnik powinien osłonić go na polecenie maszynisty sygnałami i powiadomić najbliższy posterunek zapowiadawczy o zaistniałym uszkodzeniu, czy wypadku.
2. Jeżeli na parowóz jadący luzem dokonano zamachu, należy starać się zabezpieczyć ślady i dowody rzeczowe, mogące służyć do wykrycia przestępcy.
Załącznik Nr 1 (do § 9)
Uszkodzenia na parowozie, o których należy powiadomić maszynistę niezwłocznie po ich
Stwierdzeniu:
1. Nie działanie gwizdawki parowozowej,
2. niesprawne działanie sprężarki powietrznej jak również hamulca oraz braku ochrony zabezpieczenia przekładni hamulca,
3. niesprawne działanie zaworów bezpieczeństwa,
4. niesprawne działanie chociażby jednego z przyrządów zasilających wodą kocioł parowozowy,
5. niesprawne działanie kurków probierczych lub szkła wodowskazowego,
6. niesprawne działanie manometru kotła,
7. nieprawidłowo działająca lub nie napełniona piaskiem piasecznica,
8. nieszczelność korków topliwych,
9. nadpęknięcie ściany skrzyni ogniowej, ściany stojaka lub 2 zespórk obok siebie położonych,
10. nieprawidłowo działające urządzenia smarownicze,
11. wytopienie lub zagrzanie panewki korbowej, wiązara lub osi,
12. pęknięcie lub nadpęknięcie korbowodu, wiązara lub stawidła,
13. pęknięcie pierścieni uszczelniających tłokowych lub suwakowych,
14. pęknięcie wieszaka względnie jednego z głównych piór resorowych,
15. nienależycie działające oświetlenie latarń sygnałowych,
16. nieprawidłowo działające urządzenie zderzakowo-ciągłowe,
17. wytopiona lub pęknięta panewka łożyska,
18. pęknięty kadłub łożyska,
19. obluzowane śruby w połączeniach ostoi części podwozia i silnika,
20. nienależyty stan urządzeń przeciwpożarowych,
21. obluzowanie obręczy na kole lub osi w piaście koła,
22. poprzeczne pęknięcie osi,
23. podłużne pęknięcie lub skaza na osi ponad 25 mm,
24. wytarcie miejsca na osi z ostrymi krawędziami głębsze niż 2,5 mm,
25. pęknięcie obręczy lub piasty koła,
26. pęknięcie jednego ramienia koła łącznie z pęknięciem dwóch przyległych do tego ramienia części wieńca, albo pęknięcie dwóch sąsiednich ramion koła, albo dwa pęknięcia wieńca między sąsiednimi ramionami lub pęknięcie tarczy koła jednolitego,
27. zużycie obręczy na powierzchni tocznej, mierzone w płaszczyźnie kręgu tocznego, wzdłuż promienia koła w miejscu największego zużycia, przekraczającego 5 mm,
28. miejscowe wytarcie obręczy na powierzchni tocznej, mierzonej w płaszczyźnie kręgu tocznego, głębsze niż 1,5 mm.
29. grubość obręczy w płaszczyźnie kręgu tocznego, mierzona wzdłuż promienia największego zużycia jest mniejsza niż 20 mm,
30. grubość obrzeża obręczy, mierzona na obwodzie nakreślonym promieniem o 10 mm większym aniżeli promień kręgu tocznego, jest mniejsza niż 15 mm (nie dotyczy to zestawów kołowych dla których konstrukcyjnie przewidziano zwężenie grubości).
