SPIS RZECZY
§ 1. Kwalifikacja i zależność służbowa zwrotniczego
§ 2. Ogólne obowiązki zwrotniczego
§ 3. Pełnienie służby i przestrzeganie porządku
§ 4. Wyposażenie posterunku zwrotniczego
§ 5. Obowiązki zwrotniczego w zakresie utrzymania i obsługi zwrotnic i sygnałów
§ 6. Obowiązki zwrotniczego w zakresie wyprawiania i przyjmowania pociągów
§ 7. Postępowanie zwrotniczego w razie wypadków i wydarzeń kolejowych
§ 8. Odpowiedzialność służbowa zwrotniczego
INSTRUKCJA DLA ZWROTNICZYCH KOLEI WĄSKOTOROWYCH UŻYTKU PUBLICZNEGO.
Zatwierdzona zarządzeniem Ministra Komunikacji z dnia 28 kwietnia 1948 (Dz. Urz. M. K. z r. 1948 Nr 10 poz 192)
Obowiązuje od dnia 1-go lipca 1948 roku
§ 1. Kwalifikacja i zależność służbowa zwrotniczego.
1. Do pełnienia obowiązków zwrotniczego wyznacza się pracownika kolejowego; który przepracował co najmniej jeden rok w charakterze robotnika stacyjnego a z tego najmniej trzy miesiące w służbie drogowej przy utrzymaniu nawierzchni, wymianie szyn oraz podkładów i który złożył z wynikiem dodatnim egzamin wymagany na stanowisko zwrotniczego.
2. Jeżeli zajdzie potrzeba ustalenia na danej stacji stanowiska starszego zwrotniczego, to do pełnienia tych obowiązków można wyznaczyć zwrotniczego o dobrej kwalifikacji służbowej, który przebył na stanowisku zwrotniczego przynajmniej jeden rok.
3. Od kandydata na zwrotniczego wymaga się na egzaminie:
1) znajomości rachunków w zakresie czterech działań arytmetycznych z liczbami całymi oraz umiejętności czytania i napisania raportu służbowego;
2) znajomości przepisów sygnalizacji na kolejach wąskotorowych w pełnym zakresie;
3) znajomości przepisów ruchu, obowiązujących na kolejach wąskotorowych, w zakresie służby zwrotniczego, mianowicie:
zestawiania pociągów, badania wagonów i ładunku, manewrów stacyjnych, podziału pociągów, obsady pociągów, obsługi, oświetlenia i kontroli zwrotnic, dawania sygnałów na semaforach, sprawdzania drogi przebiegu pociągów w obrębie stacji i nadzorowania ruchu pociągów w obrębie obsługiwanego posterunku;
4) znajomości służbowego rozkładu jazdy pociągów danej stacji;
5) umiejętności posługiwania się telefonem;
6) znajomości niniejszej instrukcji.
4. Zwrotniczy powinien odpowiadać ogólnym warunkom zdrowia, wymaganego na tym stanowisku.
5. Podczas służby zwrotniczy podlega bezpośrednio właściwemu dyżurnemu ruchu z tym zastrzeżeniem, że w czasie pracy manewrowej wykonywa zarządzenia kierującego manewrami, tj. kierownika pociągu lub innego pracownika, wyznaczonego do tych czynności przez dyżurnego ruchu.
§ 2. Ogólne obowiązki zwrotniczego.
1. Zwrotniczy powinien na służbie przestrzegać wymagań dyscypliny służbowej w postępowaniu wobec zwierzchników oraz innych pracowników. Zwrotniczemu zabrania się jak najsurowiej używać alkoholu podczas pełnienia służby. Jeżeliby zostało stwierdzone, że zwrotniczy stawił się do służby lub pełni ją w stanie nietrzeźwym, to nie należy go dopuścić do pełnienia służby, lub też należy go niezwłocznie od pełnienia służby usunąć i sporządzić właściwy protokół.
2. Zwrotniczy powinien pozostawać na wyznaczonym mu posterunku do czasu zakończenia służby, wskazanego w wykresie pracy i zdania służby swemu następcy. Jeżeli następca nie przybędzie na czas, zwrotniczy powinien pełnić służbę dalej i zawiadomić właściwego dyżurnego ruchu telefonicznie lub w inny sposób.
3. Zwrotniczemu nie wolno opuszczać posterunku służbowego przed upływem terminu służby i przybyciem następcy. Zwrotniczemu nie wolno samowolnie, nawet w porozumieniu z poprzednikiem czy następcą w służbie, zmienić ustalonych godzin rozpoczynania i kończenia służby lub zastępstwa, bez pozwolenia dyżurnego ruchu, wzgl. zawiadowcy stacji.
4. Postanowienia ust. 2 i 3 nie dotyczą zwrotniczych na stacjach obsługiwanych z przerwami, na których zwrotniczy powinien pozostawać na posterunku do czasu zakończenia służby wskazanego w wykazie pracy.
5. Przed objęciem służby zwrotniczy powinien osobiście zameldować się dyżurnemu ruchu, celem zaznaczenia swego przybycia w porze właściwiej i w należytym stanie. Obejmując służbę na stacji nieobsługiwanej, czyli stacji gdzie nie ma dyżurnego ruchu, powinien zwrotniczy zameldować się telefonicznie dyżurnemu ruchu stacji, do której jest przydzielony.
6. Jeżeli zwrotniczy z powodu choroby lub innych ważnych okoliczności nie może przybyć na służbę, powinien natychmiast, stosownie do możliwości, zawiadomić o tym zawiadowcę stacji lub dyżurnego ruchu osobiście, pisemnie lub telefonicznie. W razie nagłej choroby lub wypadku na służbie, zwrotniczy powinien natychmiast zameldować o tym dyżurnemu ruchu, osobiście lub przez osobę trzecią i zastosować się do wydanego w tym względzie zarządzenia dyżurnego ruchu.
7. Zwrotniczy powinien pełnić służbę w przepisowym mundurze oraz posiadać przybory do podawania sygnałów: czerwoną chorągiewkę, latarkę ręczną i trąbkę lub gwizdawkę ustną. Oprócz tego zwrotniczy powinien mieć przy sobie w czasie pełnienia służby dobrze wyregulowany zegarek; regulacji zegarka powinien zwrotniczy dokonać według zegarka dyżurnego ruchu.
8. Zwrotniczy obejmujący służbę powinien zapytać zdającego służbę, czy nie ma jakich osobnych zarządzeń co do przebiegu pociągów lub wykonywania manewrów, czy nie zaszły jakie zmiany w urządzeniach stacyjnych lub sygnałach stałych oraz czy i jakich zarządzeń zdający nie wykonał, a które trzeba wykonać. Na stacjach obsługiwanych z przerwami, gdzie obejmowanie służby od poprzednika nie odbywa się osobiście, informacji tych zwrotniczy powinien zasięgnąć u dyżurnego ruchu.
9. Przy obejmowaniu służby zwrotniczy powinien sprawdzić wszystkie narzędzia i przedmioty, znajdujące się na posterunku ze spisem i o każdym braku lub uszkodzeniu zameldować natychmiast dyżurnemu ruchu na piśmie. Za całość znajdujących się na posterunku narzędzi i przedmiotów odpowiada ten zwrotniczy, który przyjmując służbę nie zameldował dyżurnemu ruchu o braku lub uszkodzeniu.
10. Zwrotniczy powinien w czasie dyżuru jak najczęściej sprawdzać stan i należyte działanie powierzonych mu zwrotnic i sygnałów stałych, a po przejściu każdego pociągu lub po ukończeniu manewrów, sprawdzić wszystkie zwrotnice i drążki łączące iglice, podobijać wystające haki i podokręcać śruby. Zwrotniczy powinien zalewać wodą lub zasypywać piaskiem, a w zimie śniegiem, zauważony na torze palący się węgiel lub żużel.
11. Zwrotniczy powinien stale przebywać w pobliżu budki posterunku zwrotniczego lub w innym miejscu, wyznaczonym przez zawiadowcę stacji, i bez zezwolenia dyżurnego ruchu nie wolno mu wydalać się ze stacji lub oddalać się od miejsca służby.
12. Zwrotniczemu nie wolno w żadnym przypadku wyręczać się w swej pracy innymi osobami.
13. Zwrotniczy powinien pomagać w wykonywaniu pracy manewrowej, jeżeli manewrami kieruje dyżurny ruchu lub kierownik pociągu; zwrotniczy może kierować manewrami, jeżeli otrzyma takie polecenie dyżurnego ruchu i doda mu się do pomocy innego odpowiedniego pracownika; hamulcowego, konduktora lub innego zwrotniczego.
14. Na stacjach o małym ruchu pociągów zwrotniczy jest obowiązany na polecenie dyżurnego ruchu wykonywać również inne czynności służbowe, choćby one nie dotyczyły bezpośrednio ruchu pociągów i pracy manewrowej, np.: palić w piecach, utrzymywać porządek w pomieszczeniach służbowych, na torach i peronach, ładować lub wyładowywać bagaż, naładowywać węgiel do parowozów itp. Dyżurny ruchu może polecić zwrotniczemu wykonywanie tylko takich czynności dodatkowych, które nie mogą wpłynąć ujemnie na bezpieczeństwo i sprawność ruchu i pracy manewrowej.
15. Zwrotniczy powinien pilnować, aby wagony znajdujące się na torach w obrębie jego posterunku (lub stacji) były spięte ze sobą, zahamowane i podklinowane lub zabezpieczone od zbiegnięcia zaporami.
16. Po wejściu pociągu na stację lub po ukończeniu pracy manewrowej, zwrotniczy powinien przekonać się, czy część pociągu lub taboru nie wystaje poza ukres i nie tamuje ruchu po torze przyległym. W wypadku tym zwrotniczy przez podanie odpowiednich sygnałów, powinien spowodować podciągnięcie taboru za ukres.
17. Zwrotniczy jest odpowiedzialny za całość ładunków w wagonach, za całość taboru i materiałów zarówno kolejowych, jak i prywatnych znajdujących się w obrębie jego posterunku (lub na stacji).
18. Zwrotniczemu nie wolno pośredniczyć w zbywaniu albo zbywać komukolwiek materiały, narzędzia itp. przedmioty, stanowiące własność kolei lub klientów kolei. Każdy przedmiot znaleziony w obrębie stacji, stanowiący własność kolejową lub prywatną, powinien zwrotniczy natychmiast doręczyć zawiadowcy stacji lub dyżurnemu ruchu.
19. O wszelkich wątpliwościach i sporach, jakie mogą wyniknąć na służbie, zwrotniczy powinien zameldować dyżurnemu ruchu i prosić go o wyjaśnienie lub zarządzenie.
§ 3. Pełnienie służby i przestrzeganie porządku.
1. Bezpieczeństwo ruchu pociągów i praca manewrowa na stacji wymagają zachowania szczególnych ostrożności i dlatego zwrotniczy powinien pilnować, aby osoby postronne nie chodziły po torach kolejowych, nie zbliżały się do przejeżdżających pociągów, parowozów lub wagonów, nie przechodziły pomiędzy stojącymi wagonami, nie zatrzymywały się na przejazdach lub przejściach przez tory, nie otwierały samowolnie rogatek i innych zapór, zamykających przejścia lub przejazdy, nie poruszały zwrotnic i sygnałów, nie naśladowały używanych na kolei sygnałów, nie puszczały żywego inwentarza na tor kolejowy, nie wskakiwały do pociągów, będących w ruchu itp. W razie gdyby osoba ostrzeżona uchylała się od wykonania słusznego żądania zwrotniczego, należy ją zatrzymać i zdać służbie ochrony kolei, dyżurnemu ruchu lub milicji obywatelskiej w celu pociągnięcia do odpowiedzialności.
2. Przebywanie w budce posterunku zwrotniczego zezwala się zwrotniczemu tylko w czasie wolnym od ruchu pociągów i pracy manewrowej, dla spożycia posiłku lub ogrzania się w porze zimowej; surowo jest zabronione przebywanie w budce posterunku zwrotniczego osób postronnych lub nie pełniących służby pracowników kolejowych. Zwrotniczemu nie wolno spać lub drzemać podczas pełnienia służby, bez względu na to, czy w czasie tym kursują pociągi, wykonuje się praca manewrowa, czy nie.
3. W czasie wyprawiania i przyjmowania pociągów, jak również podczas wykonywania pracy manewrowej, zwrotniczy powinien podawać sygnały przewidziane w Przepisach Sygnalizacji na kolejach wąskotorowych. Podawanie innych sygnałów jest zabronione.
§ 4. Wyposażenie posterunku zwrotniczego.
1. Każdy posterunek zwrotniczego należy zaopatrzyć:
1) w wyciąg z rozkładu jazdy pociągów, dotyczący danej stacji;
2) w wykaz godzin pracy zwrotniczych;
3) w wykaz znaków sygnałowych wywoławczych, jeżeli posterunek posiada aparat telefoniczny;
4) w wykaz wszystkich zwrotnic danego posterunku lub stacji, ze wskazaniem normalnego nastawienia każdej zwrotnicy (położenia zasadniczego) oraz systemu lub sposobu ich zamykania; to samo dotyczy wykolejnic i sygnałów stałych; jeżeli klucze od zamków zwrotnicowych mają się przechowywać na posterunku zwrotniczego, to w tym celu należy sporządzić specjalną tablicę z wyszczególnieniem numerów zwrotnic, wykolejnic, zapór i sygnałów, od których klucze powinny być umieszczone na tablicy;
5) w wykaz, które zwrotnice powinny być zaopatrzone w latarnie, oświetlane w porze ciemnej.
2. Jeżeli zamki zwrotnicowe zamyka się kluczem śrubowym, powinien być na posterunku zwrotniczego jeden taki klucz zapasowy.
3. W budce posterunku zwrotniczego powitany znajdować się następujące narzędzia i przybory:
1) oskard i skrobaczka do oczyszczania zwrotnic ze śniegu, lodu i błota;
2) miotła do wymiatania śmieci, piasku itp.;
3) dwie łopaty – jedna żelazna, druga drewniana;
4) młot do przybijania haków;
5) dwa klucze (kątowy i czołowy) do przykręcania śrub;
6) dwie blaszanki, jedna do nafty, druga do smaru;
7) nożyczki do obcinania i zrównywania knotów.
4. Posterunek zwrotniczego powinien być zaopatrzony w petardy (spłonki), płozy hamulcowe i kliny do zabezpieczenia wagonów od zbiegnięcia.
5. W budce posterunku zwrotniczego powinien znajdować się spis wszystkich narzędzi i przedmiotów, stanowiących inwentarz posterunku, stwierdzony podpisem zawiadowcy stacji.
§ 5. Obowiązki zwrotniczego w zakresie utrzymania i obsługi zwrotnic i sygnałów.
1. Zwrotniczy obowiązany jest stale utrzymywać powierzone mu zwrotnice, wykolejnice, sygnały stałe, zapory i budkę posterunku zwrotniczego we wzorowym porządku i czystości.
2. Zwrotnice (od złącza przed iglicami do złącza za krzyżownicą) powinien zwrotniczy oczyszczać ze śniegu, lodu, błota i śmieci; wszystkie trące się części zwrotnicy oraz poduszki pod iglicami powinien zwrotniczy smarować tak często, jak zachodzi tego potrzeba, nie rzadziej jednak niż raz na tydzień; smarować lub nalewać smar na trące się części można dopiero wtedy, kiedy je dokładnie oczyszczono z resztek starego zanieczyszczonego smaru, śniegu, lodu, błota i piasku. Zbierającą się pod zwrotnicą wodę powinien zwrotniczy odprowadzać, zwłaszcza w porze zamarzania, utrzymując piasek lub żwir na poziomie niższym o 5 cm od wierzchu podrozjazdnic.
3. W czasie zamieci śnieżnej powinien zwrotniczy oczyszczać zwrotnice ze śniegu przed spodziewanym wejściem pociągu na stację. Po ustaleniu, że śnieżyca ustaje, powinien zwrotniczy natychmiast przystąpić do oczyszczania zwrotnic ze śniegu, nie czekając na nadejście pociągu.
4. W razie znacznej śnieżycy, kiedy zwrotniczy nie może sam oczyścić wszystkich zwrotnic, powinien zameldować o tym dyżurnemu ruchu i prosić o przysłanie do pomocy pracowników stacyjnych lub służby drogowej.
5. Przy oczyszczaniu zwrotnic powinien zwrotniczy zwracać szczególną uwagę na to, ażeby pomiędzy iglicami i opornicami, kierownicami i szynami, jak również pomiędzy szynami i w samych wklęśnięciach krzyżownicy oraz przy dziobie krzyżownicy nie znajdowały się ciała obce, jako to kawałki żelaza, kamienie, śmiecie itp., które mogłyby spowodować złe funkcjonowanie zwrotnicy lub wykolejenie pociągu.
6. Zwrotniczy obowiązany jest utrzymywać stale w porządku latarnie na zwrotnicach, sygnałach stałych itp.: wycierać jeż kurzu i we właściwym czasie wszystkie podlegające oświetleniu w porze ciemnej latarnie oświetlać i pilnować, aby lampy paliły się prawidłowo, aby światło nie migało i nie gasło. Po zapaleniu świateł na semaforach powinien zwrotniczy sprawdzić z odległości kilkudziesięciu metrów, czy należycie podwiesił latarnię, mianowicie czy semafor nie pokazuje dwóch świateł, częściowo czerwonego i białego.
7. Zwrotniczy powinien stale utrzymywać zwrotnice w normalnym nastawianiu, tj. w położeniu zasadniczym. Zmieniać kierunek nastawienia zwrotnic z położenia zasadniczego wolno tylko na podstawie zarządzenia dyżurnego ruchu dla przepuszczenia pociągu, a w czasie pracy manewrowej na polecenie kierującego manewrami. Po przejściu pociągu lub taboru manewrowego, powinien zwrotniczy niezwłocznie ustawić zwrotnice w położeniu zasadniczym.
8. Zwrotnice zamykane na klucz, zgodnie z wykazem zwrotnic, umieszczonym na posterunku zwrotniczego, powinno się stale zamykać i otwierać tylko w razie potrzeby przestawienia zwrotnicy.
9. Zwrotniczy powinien stale utrzymywać semafory stacyjne w położeniu: “Stój”. Sygnał na semaforze “Wolna droga” może zwrotniczy podawać tylko na każdorazowe polecenie dyżurnego ruchu, po uprzednim ustawieniu zwrotnic we właściwym kierunku oraz po upewnieniu się, że na przyległym posterunku zwrotnice ustawiono prawidłowo dla przepuszczenia pociągu. Gdy końcowy wagon pociągu minie zwrotnice wejściową, zwrotniczy po stwierdzeniu, że pociąg posiada sygnał oznaczający koniec pociągu, powinien natychmiast ustawić semafor na sygnał “Stój”.
10. Dla przepuszczenia taboru manewrowego albo oddzielnych wagonów lub parowozów przez zwrotnicę (z odgałęzienia na prostą lub odwrotnie) zwrotnicę należy odpowiednio ustawić. Nie wolno zwrotniczemu przekładać zwrotnicy w czasie przejeżdżania po zwrotnicy parowozu lub wagonów, nawet gdyby w ustawieniu zwrotnicy zaszła pomyłka i zwrotniczy chciał ją naprawić. W takim przypadku należy niezwłocznie pociąg lub tabor manewrowy zatrzymać, następnie cofnąć, a dopiero potem ustawić zwrotnicę prawidłowo.
11. Jeżeli semafor wskazuje sygnał “Wolna droga”, nie wolno wpuszczać pociągu na tory leżące na drodze jego przebiegu ani przepuszczać po nich parowozów lub wagonów.
12. Zwrotnice w torze głównym na posterunkach bocznicowych należy nastawić w kierunku jazdy po torze głównym i w tym położeniu należy je zamknąć na zamki, na torach zaś bocznicowych należy zastosować zapory ułożone na szynach lub wykolejnice zamknięte na klucz; zwrotnice te wolno otwierać i przestawiać tylko dla przepuszczenia pociągu na bocznicę lub z bocznicy.
13. W razie stwierdzenia uszkodzenia zwrotnicy zwrotniczy powinien:
1) powiadomić możliwie najprędzej dyżurnego ruchu o uszkodzeniu zwrotnicy;
2) wychodzący ze stacji przez tę zwrotnicę pociąg zatrzymać ręcznym sygnałem, a pracę manewrową wstrzymać;
3) jeżeli spodziewane jest wejście pociągu na stację, natychmiast ustawić semafor na sygnał “Stój” albo udać się z ręcznym sygnałem w kierunku zbliżającego się pociągu w celu zatrzymania go i poinformowania maszynisty i kierownika pociągu o tym, co zaszło; jeżeli semafory nastawia dyżurny ruchu, zwrotniczy powinien natychmiast, jeżeli czas na to pozwoli, zawiadomić dyżurnego ruchu;
14. Zwrotnice na posterunkach bocznicowych należy utrzymywać we wzorowym porządku – podobnie jak na stacjach; o każdym ich uszkodzeniu zwrotniczy powinien niezwłocznie powiadomić dyżurnego ruchu właściwej stacji i najbliższego torowego lub zawiadowcę odcinka drogowego.
15. Bez pozwolenia dyżurnego ruchu zwrotniczemu nie wolno dopuścić pracowników służby drogowej lub innej do rozbierania lub unieruchomienia zwrotnicy, semaforu lub innych urządzeń zabezpieczających ruch pociągów; w razie wątpliwości, czy dyżurny ruchu dał na to zezwolenie, powinien zwrotniczy upewnić się u dyżurnego ruchu osobiście lub telefonicznie.
§ 6. Obowiązki zwrotniczego w zakresie wyprawiania i przyjmowania pociągów.
1. Po otrzymaniu od dyżurnego ruchu albo od starszego zwrotniczego, o ile taki jest na stacji, polecenia nastawienia zwrotnic dla mającego odejść lub przybyć pociągu, zwrotniczy powinien wykonać polecenie niezwłocznie i z pełną starannością. W tym celu zwrotniczy zabiera z sobą wskazane na tablicy klucze lub klucz śrubowy i zaczyna sprawdzanie i przestawianie zwrotnic, które tego wymagają, a także wykolejnic i zapór, poczynając od zwrotnicy najdalej położonej od strony oczekiwanego lub wyprawianego pociągu, bacząc, aby zapory i wykolejnice, zapewniające bezpieczne przejście pociągu po danym torze, ustawione były właściwie i należycie zamknięte. Prócz tego zwrotniczy powinien upewnić się osobiście, czy na torach nie ma przeszkody do zamierzonej jazdy, a w razie zauważenia przeszkody powinien usunąć ją lub jeżeli sam tego uczynić nie może zawiadomić o niej dyżurnego ruchu. 2. Przy nastawianiu zwrotnic powinien zwrotniczy sprawdzać, czy iglice przylegają dokładnie do opornic, Po nastawieniu wszystkich dla danego pociągu zwrotnic, powinien zwrotniczy zameldować o tym starszemu zwrotniczemu, a tam gdzie go nie ma – dyżurnemu ruchu.
3. Starszy zwrotniczy ma obowiązek sprawdzania drogi przebiegu dla danego pociągu, tj. powinien obejść wszystkie zwrotnice, po których ma przejść pociąg, sprawdzić należyte ich nastawienie, przekonać się, czy nie ma przeszkód do przejścia pociągu i po wykonaniu tych czynności, zameldować o tym dyżurnemu ruchu; na stacjach gdzie nie ma starszego zwrotniczego, obowiązek sprawdzenia drogi przebiegu pociągu ciąży na dyżurnym ruchu.
4. Po właściwym nastawieniu zwrotnic dla przebiegu danego pociągu i należytym zabezpieczeniu przejazdu na torach sąsiednich oraz po zameldowaniu o tym dyżurnemu ruchu powinien zwrotniczy znajdować się przy wejściowej zwrotnicy. Zwrotniczy ustawia semafor na sygnał ,,Wolna droga” tylko na każdorazowe polecenie dyżurnego ruchu.
5. Jeżeli rozmowy, dotyczące wyprawiania lub przyjmowania pociągów, prowadzi zwrotniczy przez telefon, to wszystkie otrzymane polecenia powinien powtarzać, aby dyżurny ruchu miał pewność, że został należycie zrozumiany; jeżeli zwrotniczy ma wątpliwości co do treści polecenia powinien prosić dyżurnego ruchu o powtórzenie polecenia lub objaśnienia go.
6. Przejazdy i przejścia, przecinające tory w jednym poziomie i zaopatrzone w rogatki, obsługiwane przez zwrotniczego, należy zamykać przynajmniej na 2 min. przed przejściem pociągu. Przepędzanie stad bydła lub przewożenie większych ciężarów przez przejazd należy wstrzymać przynajmniej na 3 min. przed przejściem pociągu.
7. Zwrotniczy powinien spotykać przychodzące pociągi, stojąc przy zwrotnicy wejściowej lub przy innej, wskazanej przez zawiadowcę stacji albo wyznaczonej w wykazie zwrotnic danego posterunku lub stacji. Przy zbliżaniu się pociągu powinien zwrotniczy podawać sygnał “Zwolnić bieg” w dzień chorągiewką, a w porze ciemnej światłem latarki ręcznej.
8. Jeżeli zwrotnica, przez którą ma przejść pociąg na ostrze, nie zamyka się na zamek, to zwrotniczy, stając przy takiej zwrotnicy, powinien podczas przejścia pociągu przyciskać nogą dźwignię zwrotnicy.
9. Przechodzące pociągi powinien zwrotniczy pilnie obserwować, zwracając uwagę, czy wagony po spinane są na oba łączniki, czy nie są pootwierane drzwi u wagonów, czy nie rozsuwa się ładunek na wagonach odkrytych lub podwoziach oraz czy pociąg przeszedł w pełnym składzie, tj. czy posiada właściwe sygnały, oznaczające koniec pociągu. W razie zauważenia uchybień zagrażających bezpieczeństwu ruchu, zwrotniczy powinien wychodzące pociąg zatrzymać, a wchodzący tylko wtedy, gdy pociąg ten nie zatrzymuje się na danej stacji, przy czym powinien o tym zameldować dyżurnemu ruchu.
10. Po wejściu pociągu na stację i przekonania się, że część pociągu nie wystaje poza ukres, powinien zwrotniczy niezwłocznie zawiadomić dyżurnego ruchu, meldując mu, że pociąg przybył w porządku lub wymienić mu, jakie usterki zwrotniczy zauważył.
11. Drezynę ręczną lub wózek roboczy może zwrotniczy przepuścić przez posterunek na szlak wtedy, jeżeli stwierdzi, że przy drezynie lub wózku roboczym jest wystarczająca ilość ludzi do szybkiego usunięcia drezyny lub wózka z toru w razie nagłej potrzeby; drezynę lub wózek roboczy należy właściwie osygnalizować.
12. Drezyn ręcznych i wózków roboczych nie wolno doczepiać do pociągów.
13. W razie krzyżowania się pociągów, każdy pociąg powinien zajmować na stacji lub na mijance prawy tor w kierunku jazdy pociągu.
14. Jeżeli na stacji krzyżowania się pociągów jest tylko jeden zwrotniczy, powinien on spotykać pociąg przy tej zwrotnicy, która ma wprowadzić pociąg na tor mijankowy.
15. Po skrzyżowaniu pociągów i odejściu ich, powinien zwrotniczy nastawić zwrotnice w ich położenie zasadnicze, które na mijance nieobsługiwanej powinno być takie, aby wolny przejazd po torze głównym zasadniczym był zapewniony.
16. Zwrotniczy pełniący służbę na stacji nieobsługiwanej powinien – jeżeli posiada łączność telefoniczną – zawiadomić natychmiast dyżurnego ruchu stacji sąsiedniej, do której jest przydzielony i podlega administracyjnie, o każdym skrzyżowaniu pociągów i przejściu każdego pociągu.
17. Zwrotniczy, który zamierza telefonować do dyżurnego ruchu ze stacji nieobsługiwanej, powinien najprzód zdjąć słuchawkę, chwilę posłuchać i jeżeli przekona się, że nie słychać żadnej rozmowy, wywoływać ustalonym sygnałem potrzebną mu stację. Jeżeli zwrotniczy usłyszy w słuchawce rozmowę, a sam w tym czasie musi złożyć meldunek dotyczący ruchu pociągów, powinien zażądać przerwania rozmowy, uzasadniając konieczność przerwy dla rozmowy o ruchu pociągów i dzwonić, jak podano wyżej.
18. Rozmowę telefoniczną należy zawsze rozpoczynać od podania nazwy stacji, stanowiska służbowego i nazwiska.
19. Zwrotniczy pełniący służbę na stacji nieobsługiwanej powinien znajdować się zawsze w pobliżu telefonu; W razie konieczności oddalenia się od telefonu, powinien poprosić o zezwolenie dyżurnego ruchu stacji, której podlega.
20. Zwrotniczy, który zostanie wyznaczony do wykonywania czynności służbowych na nieobsługiwanym posterunku bocznicowym, gdzie nie ma dyżurnego ruchu, powinien równocześnie otrzymać regulamin obsługi tego posterunku przez zwrotniczego.
§ 7. Postępowanie zwrotniczego w razie, wypadków i wydarzeń kolejowych.
1. Zwrotniczy powinien natychmiast zawiadomić dyżurnego ruchu o każdym wypadku lub ważniejszym wydarzeniu na terenie kolejowym.
2. Zwrotniczy powinien podawać sygnały “Stój” podczas przejazdu pociągu w następujących przypadkach:
1) jeżeli stan toru lub inna przyczyna zagraża bezpiecznemu przejściu pociągu; w tym przypadku miejsce zagrożone należy ogrodzić sygnałami “Stój”, bez względu na to, czy się oczekuje pociągu, czy nie;
2) jeżeli trzeba zawiadomić drużynę pociągową, tj. maszynistę i kierownika pociągu o tym, że należy bardzo ostrożnie przejechać przez uszkodzone lub niebezpieczne miejsce na torze;
3) jeżeli pod pociąg dostał się lub wypadł z pociągu człowiek;
4) jeżeli na torze znajdują się ludzie lub większe zwierzęta i nie usuwają się pomimo podawanych sygnałów “Baczność”;
5) jeżeli w pociągu zdarzył się pożar, po zatrzymaniu pociągu zwrotniczy powinien podawać sygnał “Alarm”;
6) jeżeli z wagonu spadł lub grozi spadnięciem ładunek albo jakikolwiek inny przedmiot mogący spowodować niebezpieczeństwo dla ruchu;
7) jeżeli maszynista nie usiłuje zatrzymać pociągu przed sygnałem “Stój”;
8) jeżeli zwrotnica nie jest przygotowana dla przejścia pociągu;
9) jeżeli na linii jednotorowej pociąg wyjeżdża ze stacji, do której podchodzi pociąg przeciwnego kierunku;
10) jeżeli pociąg wychodzi na tor zamknięty linii jednotorowej, a zwrotniczy nie był o tym powiadomiony;
11) jeżeli na czole pociągu są niewłaściwe sygnały;
12) jeżeli na czole pociągu zgasły oba światła sygnałowe;
13) jeżeli na końcu pociągu są niewłaściwe sygnały lub nie ma ich wcale;
14) jeżeli powstała wątpliwość co do bezpieczeństwa ruchu i zachodzi potrzeba ostrzeżenia drużyny pociągowej, tj. maszynisty i kierownika pociągu;
15) jeżeli drużyna konduktorska lub inny pracownik kolejowy podaje sygnał “Stój”, zwrotniczy obowiązany jest powtarzać tein sygnał.
3. Zwrotniczy powinien podawać sygnał “Zwolnić bieg” w następujących wypadkach:
1) jeżeli stan toru lub inne przyczyny wymagają zmniejszenia szybkości pociągu;
2) jeżeli drużyna konduktorska podaje sygnał “Zwolnić bieg”, zwrotniczy obowiązany jest powtarzać ten sygnał;
3) aby uprzedzić drużynę pociągową, tj. maszynistę i kierownika pociągu, że w pewnej odległości znajduje się sygnał “Stój”.
4. Jeżeli zwrotniczy stwierdzi, że pociąg, który przybył nie ma sygnałów końcowych, obowiązany jest przestawić zwrotnicę, przez którą pociąg przeszedł, na tor wolny, natychmiast zawiadomić dyżurnego ruchu lub kierownika pociągu na stacji nieobsługiwanej i przedsięwziąć środki w celu zatrzymania wagonów mogących toczyć się za pociągiem.
W żadnym przypadku nie wolno dopuścić do tego, aby ze stacji krzyżowania pociągów, pociąg wyszedł na szlak i mógł natrafić na biegnące naprzeciw niego wagony.
5. Jeżeli stacja posiada semafory wjazdowe, to semaforu ustawionego na sygnał “Wolna droga” dla pociągu, który wszedł w niepełnym składzie, nie wolno zwrotniczemu przestawiać na sygnał .”Stój”.
6. Jeżeli zwrotniczy zauważy, że oderwane od pociągu wagony toczą się na stację, powinien w braku innych środków sypać na szyny żwir lub piasek, aby wagony jak najwcześniej zatrzymać.
7. Jeżeli zwrotniczy nie ma pewności, że zbiegłe wagony towarowe, w których nie ma ludzi, uda się zatrzymać na stacji, a tor na szlaku w kierunku toczenia się wagonów jest zajęty przez pociąg, to należy nadbiegłe wagony wykoleić przez niedokładne nastawienie zwrotnicy, albo skierować je na tor ślepy (żeberko) lub na wykolejnicę.
8. W razie zauważenia pożaru na stacji lub w pociągu, albo w stojącym na stacji taborze, zwrotniczy powinien natychmiast podawać sygnał “Alarm” i przystąpić do akcji gaszenia pożaru. Palące się wagony należy przede wszystkim odłączać od pozostałych wagonów.
9. Jeżeli zwrotniczy usłyszy sygnał “Alarm”, podawany przez innego pracownika, powinien natychmiast sygnał ten powtarzać i biec w kierunku słyszanych dźwięków w celu niesienia pomocy.
§ 8 Odpowiedzialność służbowa zwrotniczego.
1. Za niewykonanie, zaniedbywanie lub złe wykonywanie obowiązków służbowych, nakazanych niniejszą Instrukcją, zwrotniczy zostanie pociągnięty do odpowiedzialności, zgodnie z przepisami służbowymi.
2. Za przestępstwa i przewinienia zagrożone ustawami karnymi – zwrotniczy odpowiada według tych ustaw.
