Zamawianie wagonów.
Zamówienia na wagony zgłasza się:
pisemnie, na blankietach przez kolej wydawanych bezpłatnie;
telefonicznie, lub wreszcie
telegraficznie codziennie, w godzinach urzędowych (8-12 i 14-18) i to bez wyjątku na to, na jaki dzień (bieżący, następny i t. d.); wyjątkowo w okresach, kiedy na stacjach i w ekspedycjach towarowych wywieszono ogłoszenia o braku wagonów, zamówienia zgłasza się najpóźniej do godz. 10-ej dnia poprzedzającego ładowanie.
Na dowód przyjęcia zamówienia stacja obowiązana jest wydać bezpłatnie “poświadczenie przyjęcia zamówienia.”
W wypadkach gdy kolej podstawia wagon o większej ładowności niż tego żądał nadawca, przewoźne oblicza się tak, jakby kolej podstawiła wagon o żądanej ładowności. W związku z tem przy zastępczem podstawieniu wagonów o większej ładowności niż zamawia nadawca, należy żądać aby kolej stwierdziła to w liście przewozowym (T. T. Część I/B Dod. II Uzupełnienie § 20).
Przy zamawianiu platform o zagłębionej podłodze (PPg), należy równocześnie dołączyć dokładny szkic z wymiarami długości, szerokości i wysokości mającego się przewieźć ładunku; zamówienia na takie platformy kolej przyjmuje warunkowo, a po zbadaniu na podstawie szkicu, czy towar ze względu na swe rozmiary i wagę może być wogóle przyjęty do przewozu, zawiadamia nadawcę czy i kiedy wagon będzie dostawiony. W okresach braku wagonów nadawcy całowagonowych przesyłek, przeznaczonych na eksport (zagranicę), mogą żądać sprowadzania wagonów obcych (wagonów stanowiących własność obcych zarządów kolejowych); za dostawę takich wagonów opłaca nadawca po 1 zł od wagonu tytułem częściowego zwrotu kosztów sprowadzenia wagonu. Zamówienia na takie wagony składa się równocześnie z wyżej wspomnianą opłatą u zawiadowcy stacji. Zamawianie i sprowadzanie wagonów obcych jest wskazane zwłaszcza wówczas, gdy regularna dostawa wagonów PKP. z powodu braku jest utrudniona, a nadawca a do przewiezienia większe partje towaru w ciągu pewnego, określonego terminu np. przy stałym eksporcie drzewa.
Przy wysyłaniu do Anglji towaru jak np. owoce, jarzyny, artykuły spożywcze, jedwab, wyroby tkackie, maszyny itp. mogą nadawcy .mawiać specjalne kryte wagony tak zw. “Ferry Boats”; w wagonach tych towar przewozi się bez przeładunku przez polsko-niemieckie i niemiecko-belgijskie przejścia graniczne, a następnie trajektem przez Zeebrugge i Harwich na miejsce przeznaczenia. Przy zamawianiu takich wagonów nadawca składa tytułem zabezpieczenia za wypełnienie szczegółowych warunków, ogłoszonych w Dz. T. v. K. Nr. 27 z dnia 14. VIII 1930 poz. 268 -kwotę 62,40 zł za każdy mówiony wagon, oraz kaucję w wysokości kwoty obliczonej po 20 fr. w złocie za każdy kilometr taryfowy od granicy polsko-niemieckiej do stacji nadawczej i zpowrotem, która przypada zarządowi kolejowemu w wypadku, gdyby zamówiony wagon nie został załadowany.
Pod przesyłki, przeznaczone do Z. S. R. R. (Rosji), do Łotwy lub i Estonji przez Łotwę kolej dostarcza t. zw. “wagony przestawcze”, w których przesyłki przewozi się drogą na Zdołbunów, Stołpce lub Turmont na miejsce przeznaczenia bez przeładunku; wagony takie dostarcza kolej bezpłatnie, w zamówieniu jednak należy wyraźnie żądać “wagonu przestawczego” do bezprzeładunkowej komunikacji z Rosją, Łotwą lub Estonją. Szczegółowe wskazówki o opłatach za korzystanie z tej komunikacji zawiera “Taryfa dla komunikacji towarowej między Polską i ZSRR” cz. I.
Zamawianie i używanie przyborów ładunkowych.
Polskie Koleje Państwowe posiadają dla wypożyczania nadawcom opony, zastawy do przewozu zboża zsypem, kraty do przewozu bydła i wsporniki widełkowe używane zamiast kłonic przy wagonach skrytych.
Zamawianie przyborów ładunkowych uskutecznia się w sposób analogiczny jak zamawianie wagonów.
Przy otrzymywaniu zamówionych opon do przykrywania ładunków na wagonach, nadawca obowiązany jest złożyć kolei deklarację (na formularzu wydawanym przez kolej bezpłatnie), na podstawie której odpowiada następnie za wszelkie ewentualne uszkodzenia. We własnym przeto interesie należy otrzymywane opony dokładnie obejrzeć, a braki lub uszkodzenia odnotować na deklaracji.
Odszkodowanie za uszkodzenia opon wynosi:
1. Za pojedynczą naprawę bez potrzeby użycia materjału dodatkowego od opony – 10 zł.
2. Za naprawę wymagającą użycia materjału dodatkowego
a) za naprawę – 10 zł.
b) za każdy rozpoczęty metr kw. potrzebnego materjału dodatkowego -12 zł. zatem najniższe odszkodowanie za uszkodzenie wymienione pod 2., 10 zł plus 12 zł – razem – 22 zł.
3. Za każde brakujące lub uszkodzone ucho 1 zł.
Zasadnicze odszkodowanie w kwocie 10 zł pobiera się także wówczas, gdy brakuje, lub też uszkodzono tylko jedno ucho, choćby poza tem nie skonstatowano innych uszkodzeń; w tym wypadku odszkodowanie wynosi 10 zł jako opłata zasadnicza plus 1 zł za brakujące ucho – razem – 11 zł.
Tak przykrywanie ładunku oponami, jak i zdejmowanie opon z ładunku winno się odbywać w obecności i pod nadzorem pracownika kolejowego. Opon nie należy rozpościerać na ziemi i następnie naciągać z ziemi na ładunek, lecz należy je w stanie złożonym położyć na ładunku, rozwinąć, a następnie opuścić na wszystkie strony. Po pokryciu ładunku, należy oponę dobrze naciągnąć i przymocować do wagonu sznurem, który dostarcza nadawca. Sznur wolno przeciągać tylko przez przeznaczone do tego pierścienie (ucha); przybijanie opon gwoździami jest niedozwolone. Przy zdejmowaniu należy unikać gwałtownego ściągania opony z ładunku. Jeżeli nadawca przy przykrywaniu ładunku nie postępuje z konieczną oględnością, kolej ma prawo opony odebrać.
Ładowanie wagonów niekrytych i skrajnie ładunkowe.
Przy używaniu wagonów niekrytych warunek przyjęcia przesyłki do przewozu stanowi prawidłowe załadowanie wagonu pod względem:
a) ułożenia, umocowania i przykrycia ładunku, oraz
b) utrzymania ładunku w granicach odpowiedniej skrajni ładunkowej .
Szczegółowe przepisy o sposobach ładowania wagonów niekrytych zawiera Taryfa Towarowa. Część I Załącznik G.
Co do skrajni ładunkowej, to wagony można ładować zawsze w granicach skrajni t. zw. “międzynarodowej” (patrz rys. I).
Ponieważ jednak skrajnia ta jest najmniejszą ze wszystkich skrajni jakie obowiązują na sieciach poszczególnych zarządów kolejowych Europy Środkowej, przeto przy ładowaniu wagonów w komunikacji wewnętrznej t. j. do stacji P. K. P. można wagony ładować w granicach skrajni przedstawionej na rys. 2, zaś przy ładowaniu wagonów niekrytych
do Niemiec w granicach skrajni przedstawionej na rys. 2
Czechosłowacji i Austrji w granicach skrajni przedstawionej na rys 3
Italji w granicach skrajni przedstawionej na rys 4
Rosji Sow., Łotwy i Estonji
(w kom. bezprzeład.) w granicach skrajni przedstawionej na rys 5
Wydzierżawianie wagonów od P. K. P.
Polskie Koleje Państwowe wynajmują poszczególnym firmom wagony towarowe ze specjalnemi urządzeniami t. zw. “wagony specjalne” jako to: lodownie, gęsiarki, wagony do przewozu mleka, piwa, ryb i t. p. Wyjątkowo Polskie Koleje Państwowe wynajmują również wagony zwykłe t. j. kryte, węglarki lub platformy.
Wynajęte wagony otrzymują napisy zawierające nazwę dzierżawcy, oraz stacji macierzystej wagonów; mogą one być używane tylko do przewozu ściśle określonych towarów.
Umowy na dzierżawę wagonów zawierają w imieniu PKP. Dyrekcje Okręgowe Kolei Państwowych, do których też należy się zwracać z tego rodzaju żądaniami i które udzielają w tym względzie szczegółowych informacyj.
Opłaty za najem wagonów wynoszą za 1 wagon i dzień w zł:
| Rodzaj wagonów | Do ruchu włącznie na bocznicach | Do ruchu ogólnego |
| Zwykłe wagony towarowe 2 -osiowe (kryte, węglarki, platformy) |
5,00 | 2,50 |
| dtto 4 -osiowe | 10,00 | 5,00 |
| Lodownie | – | 7,50 |
| Wagony do przewozu piwa | – | 6,50 |
| Wag. do przewozu gęsi i nierogacizny | – | 6,00 |
| Wagony do przewozu kur | – | 12,00 |
Wyłączanie wagonów prywatnych do taboru P.K.P
Żaden wagon prywatny t. j. stanowiący własność prywatną nie może kursować po linjach PKP., o ile nie jest włączony do taboru kolejowego.
Podanie o włączenie wagonów prywatnych wnosi się do tej Dyrekcji P. K. P., w obrębie której ma się znajdować ich stacja macierzysta; do podania dołącza się, albo dowód własności wagonu, albo też wskazuje się nazwisko właściciela, o ile wagon został wydzierżawiony od osoby trzeciej, lub od kolei, i przedstawia się dowód stwierdzający, że wagon został wydzierżawiony.
Równocześnie załączyć należy rysunek konstrukcyjny i opis techniczny w dwu egzemplarzach, dla zbadania, czy wagony pod względem budowy odpowiadają” obowiązującym przepisom. Szczegółowych wskazówek dotyczących włączania wagonów do taboru PKP. udzielają Dyrekcje O. K. P.
