1.
Wytyczne te nie zostały dotychczas opublikowane w sposób przepisany § 197 ust. 2 P. U. Q. Wobec tego nie mają one charakteru ogólnie obowiązującego rozporządzenia górniczo-policyinego po myśli§ 197 ust. l tej ustawy, lecz są tylko wewnętrzna instrukcją obowiązującą Okręgowe Urzęda Górnicze i Oddział elektrotechniczny Stowarzyszenia Dozoru Kotłów Parowych w Katowicach, jako wykonujący badanie urządzeń elektrycznych na kopalniach z ramienia władz górniczych. Na poszczególne kopalnie może być rozciągnięta moc obowiązująca Wytycznych drogą osobnego zarządzenia górniczo-policyinego.
Rozdział pierwszy.
Ruch lokomotyw dla przewodu ślizgowego.
§ 1. Badanie górniczo-policyjne.
Do zgłoszenia w formie planu ruchu (§§ 67-69 Powszechnej Ustawy Górniczej) podziemnego ruchu lokomotywowego zapomocą energii elektrycznej należy dołączyć w dwóch egzemplarzach:
1. krótki opis głównych urządzeń służących do przewozu lokomotywami, chodników, w których ma się odbywać ruch lokomotyw (przekrój, obudowa itp.), miejsc, w których mają stać lokomotywy, przetwornice i akumulatory. – Jako opis maszyny wystarczy zwykle objaśnienie ułożone przez jej dostawcę i szkic z wymiarami;
2. dane, czy przewóz lokomotywami ma się odbywać w prądzie powietrznym wpadającym, czy wychodzącym; w kopalniach z gazami wybuchającymi ponadto spis przewietrzania miejsc, w których mają stać lokomotywy, przetwornice i akumulatory i jeżeli przewóz lokomotywami ma się odbywać w prądzie powietrznym wychodzącym, analizy jakościowe prądów powietrznych przepływających przez chodniki przewozowe; analizy te winny być przeprowadzone przez laboratorium uznane przez władze górnicze jako godne zaufania (por. § 72 ustęp 1. Ogólnych przepisów górniczo-policyjnych);
3. plan sytuacyjny (kopja z planu kopalnianego), na którym mają być oznaczone chodniki przewozowe, ich przekroje, oraz położenie miejsc, w których mają stać lokomotywy i akumulatory pod ziemią.
§ 2. Ogólne warunki wykonania i ruchu urządzeń przewozowych.
Urządzenie podziemnych chodników służących do przewozu lokomotywami i ruch w tych chodnikach winny odpowiadać zasadom techniki przyjętym w danym czasie, o ile poniżej nie postanowiono czego innego. Jako takie zasady uważa się wydane przez Związek Niemieckich Elektrotechników Przepisy budowy i ruchu urządzeń elektrycznych prądu silnego oraz prawidła -wykonawcze, Wydanie dla kopalń i to zawsze w najnowszem opracowaniu. Przepisy te obowiązują tak długo, dopóki nie zostaną zastąpione przepisami wydanymi przez miarodajne instytucje polskie.
§ 3. Urządzenie, obsługa i ruch lokomotyw.
1. Stanowisko kierownika lokomotywy winno być tak umieszczone, by miał z niego widok na drogę, którą ma przejechać (por. jednak liczbę 14).
2. Dla zwykłej służby przewidziane jest wejście do stanowiska maszynisty z boku. Lokomotywa winna jednak być tak zbudowana, by kierownik jej miał w każdym razie możność wydostania się z swego stanowiska, jeżeli lokomotywa stanęła tak, że boczne wejście do niej znalazło się bezpośrednio przy ścianie chodnika.
3. Każda lokomotywa musi być zaopatrzona w sprawnie działające urządzenie hamulcze obsługiwane ze stanowiska jej kierownika.
4. Przed każdem uruchomieniem lokomotywy winien ją kierownik jej dokładnie zbadać zewnętrznie.
5. Każdą będącą w ruchu lokomotywę należy conajmniiej raz na rok poddać badaniu wewnętrznemu i zewnętrznemu przez rzeczoznawcę (np. przez funkcjonariusza St. D. K. p. w Katowicach, Oddział elektrotechniczny). Rezultat tego badania należy wpisać do książki rewizyjnej z podaniem nazwiska osoby, która przeprowadziła badanie. Jako książki rewizyjnej, którą na żądanie należy przedłożyć każdego czasu władzy górniczej, można użyć ogólnej książki protokołów dla urządzeń elektrycznych.
6. Nie wolno uruchamiać lub używać w dalszym ciągu do ruchu lokomotywy, która wykazuje jakiekolwik znaczniejsze braki.
7. Ruch lokomotyw należy natychmiast wstrzymać, jeżeli powietrze w chodnikach, przez które lokomotywy przejeżdżają, zawiera więcej niż 0,5% gazu kopalnianego.
8. Lokomotyw będących w ruchu nie wolno i w czasie postoju zostawiać bez nadzoru, chyba że się je mocno zahamuje i że się z nich usunie kółko pokrętne lub korbę nastawniczą.
9. W czasie ruchu każdej lokomotywy musi się na niej znajdować przyrząd do dzwonienia i t. p.; o jego używaniu należy wydać bliższe przepisy w instrukcji służbowej dla kierownika lokomotywy.
10. W czasie ruchu lokomotywy musi być na przodzie maszyny umieszczona specjalna jasno świecąca lampa z białem światłem. Jeżeli lokomotywa jedzie sama, to winna mieć na tylnej ścianie jasno świecącą lampę z czerwonem światłem.
11. U tylnej ściany ostatniego wózka każdego pociągu poruszanego przez lokomotywy należy umieścić jasno świecącą lampę z czerwonem światłem.
12. Na każdej lokomotywie musi się znajdować conajmniej jedna lampa niezależna od prądu elektrycznego służącego do ruchu lokomotywy.
13. Lokomotywa musi się stale znajdować na przodzie jadącego pociągu.
14. Przy ruchu przetokowym nie jest konieczne stosowanie się do postanowień zawartych pod liczbą 11 i 13 tego paragrafu i do przepisu, że kierownik lokomotywy musi mieć z swego stanowiska stale widok na drogę, którą ma przejechać (por. liczbę 1).
15. Przewóz lokomotywami i przewóz końmi nie może się odbywać równocześnie w jednym i tymsamyn chodniku.
16. Szybkość jazdy nie może przekraczać 5 m. na sekundę.
§ 4. Tor jezdny.
1. Szyny kopalniane, używane do ruchu lokomotyw muszą być dostatecznie silne i muszą być połączone zapomocą łupków. Waga szyn winna wynosić conajmniej 13 kg. na metr bieżący, a odległość podkładów nic więcej niż 80 cm.
2. Chodniki i tory przewozowe służące do ruchu lokomotyw należy dokładnie dozorować, a potrzebne naprawy należy wykonywać niezwłocznie, przestrzegając przytem zasad podanych pod liczbą 7 tego paragrafu. W celu uniknięcia prądów wagabundujących należy wszystkie szyny na stykach łączyć tak, by stanowiły dobry przewód, a w odstępach co najwyżej 100 m. należy między szynami umieszczać połączenia poprzeczne, dobrze przewodzące. Leżące w chodnikach przewozowych rury, osłony kabli i przewody do sygnalizowania należy we wszystkich odgałęzieniach do chodników bocznych i na końcach chodników przewozowych, conajmniaj jednak w odstępach 250 m. łączyć z szynami tak, by było zapewnione dobre przewodzenie. Wszystkie te połączenia muszą być utrzymane w dobrym stanie.
3. Jeżeli personal ruchu kopalnianego ze względu na ruch kopalni musi na dłuższy czas lub choćby tylko bardzo przejściowo rozłączyć i znów połączyć szyny, połączenia poprzeczne, rurociągi itd., to należy o tem niezwłocznie powiadomić kierownika ruchu elektro – technicznego. Kierownik ten winien postarać się o to, by u wszystkich wymienionych pod liczbą 2 połączeń w miejscu pracy i w pobliżu miejsca pracy było natychmiast przywrócone dobre przewodzenie. Dopiero po zupełnem ukończeniu tych robót elektrycznych może być wznowiony ruch lokomotyw.
4. Jeżeli ze względu na specjalne urządzenia bezpieczeństwa nie zezwolono na węższy oddział do jazdy. to musi być urządzony w chodnikach przewozowych służących w czasie ruchu lokomotyw także do jazdy – i to także w chodnikach dwutorowych – z boku obok oddziału zajmowanego przez lokomotywy i wózki oddział conajmniej 60 cm. szeroki- nadający się dobrze do jazdy.
5. Prócz osób dozorujących zakładu i ich przełożonych zgłoszonych po myśli § 76 ustęp 2 i 3 Powszechnej Ustawy Górniczej władzy górniczej jest wejście na tor. dozwolone tylko robotnikom, którym polecono dozorowanie jezdni.
6. O ile w czasie, w którym ruch spoczywa, druty ślizgowe są pod napięciem, może załoga chodzić po torze tylko wtedy, jeżeli druty ślizgowe biegną ponad grzbietem szyny na wysokości podanej w § 5 liczba l i 2 lub jeżeli postarano się o urządzenia ochronne uniemożliwiające przypadkowe dotknięcie drutów ślizgowych głową.
7. Przy wszystkich wejściach do chodników przewozowych należy umieścić tablice ostrzegawcze, na których obwieszczono wyraźnem pismem, że wejście do chodników, przewozowych w czasie ruchu, jako też wsiadanie na lokomotywy i przyczepki jest nieupoważnionym do lego surowo wzbronione. Tablice te muszą być tak długo oświetlone, jak długo drut ślizgowy jest pod napięciem,
8. Jeżeli w chodnikach przewozowych trzeba podjąć reparacje, to winien ten, komu poruczono dozór nad temi robotami, postarać się o to, by prąd elektryczny wyłączono przed wejściem robotników do chodnika przewozowego i by ponowne włączenie prądu nastąpiło dopiero po opuszczeniu chodnika przewozowego przez wszystkich robotników. Od przestrzegania tych przepisów można odstąpić wtedy, jeżeli reparacje wykonują, osoby obznajomione z urządzeniami elektrycznemi służącemi do przewozu.
W celu zabezpieczenia stanu bezprądnego zwraca się uwagę na § 5 ust. 3.
§ 5. Druty ślizgowe i uzbrojenie.
1. Prąd zmienny nie jest dopuszczalny przy nowych kolejkach podziemnych.
2. Przy kolejkach podziemnych o prądzie stałym muszą druty ślizgowe być umieszczone na odpowiedniej wysokości nad górną krawądzią szyny albo też muszą być zastosowane urządzenia ochronne uniemożliwiające ludziom przypadkowe dotknięcie się drutu ślizgowego.
Jako odpowiednią wysokość uważa się na ogół przy niskiem napięciu prądu stałego 1,8 m., przy wysokiem napięciu prądu stałego 2,2 m.
3. Przy urządzeniach z drutem ślizgowym należy mieć stale na lokomotywach zwiernik, aby przez wytworzenie zwarcia albo można było w chodniku wytworzyć stan bezprądny wskutek wypadnięcia samoczynnych krańcowników albo też spadek napięcia w drucie ślizgowym do miejsca zwarcia był tak wielki, że znajdujące się tam napięcie nie tworzyłoby niebezpieczeństwa dla ludzi.
4. W miejscach służących do przetokowania i krzyżowania się pociągów, jako też przy wejściach należy umieścić tablice ostrzegawcze zwracające uwagę na niebezpieczeństwo połączone z dotykaniem drutu ślizgowego.
5. Dopóki drut ślizgowy jest pod napięciem, tablice ostrzegawcze muszą być oświetlone.
§ 6. Przewożenie załogi.
Przewożenie załogi w otwartych wózkach kopalnianych jest dozwolone tylko w chodnikach, w których zastosowano następujące specjalne urządzenia.
W miejscach służących do wsiadania i wysiadania załogi należy napięcie w drucie ślizgowym usunąć na czas wsiadania i wysiadania zapomocą wyłącznika. Z wyłącznikiem należy połączyć czerwone i zielone lampy sygnałowe w ten sposób, by przy zamkniętym wyłączniku i przy napięciu w drucie ślizgowym świeciły się lampy czerwone, a przy otwartym wyłączniku i w czasie, w którym drut ślizgowy jest bez prądu, lampy zielone. W miejscach służących do wsiadania i wysiadania należy rozmieścić tyle lamp kolorowych, by z każdego punktu pociągu było widać conajmniej jedną lampę. Łącznik dla lamp sygnałowych w miejscach służących do wsiadania i wysiadania winien być tak zbudowany i umieszczony, by dostęp do niego mieli tylko ci, którym poruczono jego obsługiwanie: kierownik pociągu, konduktorzy lub specjalne osoby. Odpowiednia tablica ostrzegawcza winna wyjaśniać znaczenie lamp.
§ 7. Personal ruchu.
1. Roboty, mające na celu czyszczenie, doglądanie i przyprowadzenie do porządku elektrycznych części urządzeń przewozowych (druty ślizgowe i ich uzbrojenie, akumulatory, łączniki, bezpieczniki, lampy itd.) mogą wykonywać tylko osoby, którym je poruczono i które są z niemi obeznane lub pod ich nadzorem pomocnicy i to według przepisów dotyczących ruchu urządzeń elektrycznych o silnem napięciu,
2. Doglądanie i obsługiwanie lokomotyw (§ 3) można poruczyć tylko osobom szczególnie godnym zaufania i doświadczonym w tych robotach.
3. Osobom zatrudnionym przy służbie przewozowej (kierownikom lokomotyw, dozorcom toru) winien kierownik ruchu wydać za potwierdzeniem odbioru pisemne instrukcje służbowe o ich obowiązkach i ich wzajemnym stosunku służbowym.
Po jednym egzemplarzu tej instrukcji należy przedłożyć Okręgowemu Urzędowi Górniczemu.
§ 8. Zgłoszenie ruchu.
Kierownik ruchu winien o wykończeniu elektrycznych Urządzeń przewozowych i o terminie, w którym ruch lokomotyw ma być podjęty, powiadomić Okręgowy Urząd Górniczy i to możliwie tak rychło, by Okręgowy Urząd Górniczy mógł się przed podjęciem ruchu przekonać o bezpieczeństwie urządzeń.
§ 9. Obowiązek powiadamiania.
O wszystkich nadzwyczajnych zdarzeniach, któreby się przy ruchu lokomotyw mogły wydarzyć, winien kierownik ruchu niezwłocznie powiadomić Okręgowy Urząd Górniczy i to bez względu na to, czy spowodowały one okaleczenie ludzi czy też nie.
Rozdział drugi.
Ruch lokomotyw akumulatorowych
§ 10.
Jeżeli ruch lokomotyw odbywa się zapomocą akumulatorów, to obok przepisów rozdziału pierwszego za wyjątkiem § 4 liczba 5 i 6 i § 5, które należy stosować odpowiednio, ma zastosowanie postanowienia § 11 tych Wytycznych.
§ 11.
1. Komory pod ziemią, w których nabija się akumulatory lub w których stają lokomotywy z nabitymi akumulatorami, należy stale tak przewietrzać, by można było z pewnością uniknąć nagromadzenia się w nich szkodliwych gazów. Powietrza przepływającego przez te miejsca nie należy z reguły doprowadzać już do innych obłożonych wyrobisk, lecz należy Je odprowadzać na najkrótszej drodze do wyjścia.
2. Oświetlanie tych komór może się odbywać tylko zapomocą elektrycznych żarówek lub lamp bezpieczeństwa.
3. Pobyt osób niepowołanych w akumulatorniach, wchodzenie do nich z otwartem światłem, jak i palenie tytoniu w nich są zakazane. Zakaz ten należy przy wejściach do tych komór obwieścić przez wywieszkę, stosując się przy tęm do § 252 Ogólnych Przepisów górniczo-policyjnych.
4. Osobom mającym dozór nad akumulatorami należy zakazać jedzenia i picia w akumulatorniach. Osoby te należy skłaniać do czystości i należy zwracać im uwagę na niebezpieczeństwa połączone z kwasami i solami ołowiowemu W akumulatorniach winny się stale znajdować dla obsługi dostateczne urządzenia i środki do mycia.
Wyższy Urząd górniczy.
Starosta górniczy
– Z. Malawski.
2. Objaśnienia
do
Wytycznych dla ruchu lokomotyw elektrycznych pod ziemią
wydanych przez Wyższy Urząd górniczy w Katowicach
dnia 5 maja 1924 r.
L. 2161/24.
Z polecenia Stowarzyszenia dozoru kotłów parowych
opracował dyrektor W. V o g e I.
I Cel Wytycznych.
Podstawę Wytycznych dla ruchu lokomotyw elektrycznych pod ziemią stanowią aż do dalszego zarządzenia obowiązujące w danej chwili Przepisy budowy i ruchu urządzeń elektrycznych prądu silnego, oraz prawidła wykonawcze, (Wydanie dla kopalń) Związku elektrotechników niemieckich.
Jak wskazuje nagłówek, podają niniejsze Wytyczne zasady wykonania, któremi należy się kierować przy budowie i ruchu nowych urządzeń, a które przy istniejących już urządzeniach o tyle mają być stosowane, o ile to jest wykonalne i konieczne w interesie życia i zdrowia robotników i w interesie bezpieczeńswa wyrobisk kopalnianych.
Do § 1.
II. Zgłoszenie w formie planu ruchu.
Jako załączniki do zgłoszenia w formie planu ruchu wystarczają w zasadzie pod względem elektrotechnicznym rysunki, szkice i opisy przedkładane dla zawarcia umowy o dostawę przez przedsiębiorstwa elektryczne. Do istotnych urządzeń, których opisy należy dołączyć do zgłoszenia, należą: rodzaj prądu, źródło prądu, przewód doprowadzający, przewody ślizgowe i lokomotywy.
III. Ruch przetokowy.
Do § 3 liczba 13 i 14.
Nadzwyczajne ruchy pociągu lub lokomotyw, jakie zachodzą w razie przeszkód, należy uważać za ruchy przetokowe.
IV. Równoczesny przewóz lokomotywami i końmi w jednych i tychsamych chodnikach.
Do § 3 liczba 15.
Równoczesny przewóz lokomotywami i końmi w jednych i tychsamych chodnikach jest już sam przez się niemożliwy, gdyż koniowi grozi zawsze niebezpieczeństwo ze strony drutu ślizgowego będącego pod napięciem. Ponadto równoczesna współpraca przewozu lokomotywowego i przewozu konnego dla ruchu musi być uważana w praktyce za wykluczoną, gdyż oba te sposoby przewozu wskutek swych właściwości pracują z odmienną szybkością.
V. Szybkość jazdy.
Do § 3 liczba 16.
Jako największej szybkości przy przewozie urobku nie możnaby zalecić szybkości ponad pięć metrów na sekundę nawet wtedy, gdy chodnik wywozowy nie posiada silnych łuków, gdy podtorze jest dostatecznie silne i starannie-utrzymane.
Do § 4 Liczba 2 i 3.
VI. Tor jezdny.
W kopalniach, w których strzela się przy pomocy zapalania elektrycznego, należy zważać na następujące okoliczności, by zapobiedz nieszczęśliwym wypadkom z powodu prądów wagabundujących wywołanych ruchem lokomotyw elektrycznych. Celem uchronienia się przed prądami wagabundującymi i celem ich zmniejszenia należy stale dlbać o to, by przewodzenie wsteczne szynami było bez zarzutu. Szczególną uwagę należy zwrócić na następujące momenty. Grubsza szyna stanowi nie tylko mechanicznie wytrzymalsze urządzenie torowe, ale przy większym przekroju także mniejszy opór dla powrotnej drogi prądu. Należy zatem wybierać wielki przekrój szyn.
Mniejwięcej co 100 metrów należy dla stworzenia wyrównania pomiędzy szynami chodnika urządzać dobrze przewodzące połączenia poprzeczne.
Szyny przed skrzyżowaniami względnie, rozjazdami i za nimi muszą być złączone w dobry przewodnik zapomocą osobnych mostków.
Celem lepszego przewodzenia wstecznego, a jeszcze więcej celem stworzenia połączeń między szkodliwymi odstępami w przewodzie szynowym zaleca się ułożyć obok toru zużyta, linę wyciągową. Linę tę, jakoteż leżące w chodniku przewody jak np. rury, osłony kabli itd. należy łączyć w sposób dobrze przewodzący między sobą i z szynami conajmniej co jakieś 250 m.
Zwłaszcza szczególnie ważnem jest przestrzeganie powyższych środków w pobliżu miejsc, w których strzela się przy pomocy elektryczności. Dlatego należy w odległości około 100 metrów przed i za punktem toru jezdnego, leżącym najbliżej od tych miejsc strzelania, ze wzmożoną uwagą baczyć na używanie do pomocy liny wyciągowej i na wszystkie połączenia pomocnicze. W takich miejscach należałoby co drugą lub trzecią szynę łączyć z liną wyciągową. Zastosowanie podobnych ostrożności jest także wskazane w pobliżu szybów, upadowych, pochylń itd., w których leżą przewody żelazne np. rury, tory, liny wyciągowe, ponieważ za ich pośrednictwem w danym razie mogą się prądy wagabundujące przenieść na inny poziom.
Połączenie podłużne szyn, rurociągów itd., jakoteż połączenia między nimi należy utrzymywać zawsze w stanie dobrze przewodzącym. Ponieważ prądy wagabundujące stoją w ścisłym związku z wadliwościami szyn, przeto koniecznem jest zapobiegać już powstawaniu tych wadliwości. Z tego powodu zasługują na szczególną uwagę roboty w chodniku przewozowym. Personal elektrotechniczny może tylko wtedy wypełnić ze skutkiem swe zadanie odnośnie utrzymania dobrego przewodzenia szynami, jeżeli będzie powiadomiony o każdej robocie wykonywanej bądź to w samych urządzeniach, bądź też w ich pobliżu. Do tych robót należą wszystkie roboty i zmiany na torach, przy połączeniach, przy poprzecznych rurach, przy osłonach kabli, słowem przy wszystkich metalicznych przewodnikach, które mają znaczenie dla wstecznego przewodzenia prądu.
VII. Jazda w lokomotywowym chodniku przewozowym.
Do § 4 liczba 4, 5 i 6.
Postanowienia § 4 liczba 4, 5 i 6. Wytycznych dotyczą jazdy załogi w takich chodnikach, w których odbywa się przewóz przy pomocy lokomotyw z napędem elektrycznym.
Przytem należy odróżnić:
A. Jazda w lokomotywowych chodnikach przewozowych nieulega ograniczeniu, gdy ruch lokomotyw jest zastanowiony i druty ślizgowe nie stoją pod napięciem.
B. Jeżeli chodniki przewozowe mają być używane do jazdy podczas ruchu lokomotyw, a więc w czasie, gdy przewóz się odbywa, to może to mieć miejsce tylko wtedy, jeżeli przy jednej ścianie bocznej znajduje się obok oddziału zajmowanego przez lokomotywy i wózki kopalniane conajmniej 60 cm. szeroki oddział dla jazdy.
C. Jazda załogi podczas spoczywania ruchu w chodnikach z przewozem lokomotywowym jest tylko wtedy dozwolona:
1. gdy druty ślizgowe zostały wyłączone z pod napięcia albo
2. gdy druty ślizgowe znajdują się w przepisanej w § 5 liczba 2 wysokości ponad grzbietem szyny albo
3. jeżeli wykonano urządzenia ochronne zapobiegające przypadkowemu dotknięciu drutów ślizgowych głową. Do wymienionych pod liczbą 6 urządzeń ochronnych należą między innemi także z dołu otwarte lutnie drewniane osłaniające drut ślizgowy z trzech stron. Szerokość lutni w świetle nie może przekraczać 10 do 15 cm., a więc szerokości głowy. Dolna krawędź lutni musi leżeć conajmniej 10 cm. niżej jak drut ślizgowy, aby przypadkowe dotknięcie drutu głową było wykluczone.
VIII. Tablice ostrzegawcze.
Do § 4 liczba 7.
Tablice ostrzegawcze są przepisane dla wszystkich urządzeń elektrycznych w miejscach niebezpiecznych. Podziemny chodnik z przewozem lokomotywowym należy bez wątpienia zaliczyć do miejsc niebezpiecznych. Jako normę zaleca się tablicę z ostrzeżeniem o następującem brzmieniu:
Baczność! Nie dotykać drutu ślizgowego!
Wchodzenie do chodnika przewozowego podczas
ruchu, jakoteż wsiadanie na lokomotywy i przyczepki jest nieupoważnionym zakazane.
(Wielkość tablicy: 40 cm. szerokości i 20 cm. wysokości.) Oświetlenie tablic nie przedstawia żadnych trudności, gdyż prąd do oświetlenia można odgałęzić od drutu ślizgowego i poprowadzić przez latarnię z dwoma równolegle włączonemi lampami lub z grupami lamp. Dwa równolegle włączone światła są wskazane, aby w razie zawiedzenia jednego światła oświetlenie nie było całkiem przerwane. Jeżeli drut ślizgowy jest bez napięcia, to lampa gaśnie; przy ponownem włączeniu drutu ślizgowego zaświeca się ona znowu sama.
IX. Naprawki w chodniku z przewozem lokomotywowym.
Do § 4 liczba 8.
Podstanowienie to odpowiada ogólnym przepisom o ruchu urządzeń elektrycznych. Stosownie do tego – po myśli zasady wypowiedzianej w § 2 Wytycznych – winny osoby obznajomione stosować się przy wykonywaniu naprawek do Przepisów ruchu urządzeń elektrycznych prądu silnego, oraz do prawideł wykonawczych (Przepisy ruchu).
X. Wysokość drutów ślizgowych.
Do § 5 liczba 2.
Za urządzenia o niskiem napięciu uważa się takie urządzenia o silnem napięciu, przy których efektywnie używane napięcie między jakimkolwiek przewodem a ziemią nie może przekraczać 250 Volt. Wszystkie inne urządzenia o silnem napięciu mają być uważane za urządzenia o Wysokiem napięciu. Według przepisów o wykonaniu urządzeń elektrycznych o silnem napięciu uważa się dla chodników z przewozem lokomotywowym o niskiem napięciu za odpowiednią wysokość 1,8 m. między górną krawędzią szyny a drutem ślizgowym. Dopiero przy użyciu wysokiego napięcia wymagana jest najmniejsza wysokość 2,2 m.
XI. Urządzenie do odłączania.
Do § 5 liczba 3.
A. Odłączanie prądu w chodniku.
1. Najprostszym środkiem pomocniczym, aby drut ślizgowy w całym chodniku przewozowym lub też poszczególne jego części uczynić wolnemi od prądu, jest wywołanie zwarcia między drutem ślizgowym a szyną. Urządzenie zwiernikowe dla tego celu można wykonać bardzo łatwo np. w następujący sposób:
Przy lokomotywie jest silnie zaciśnięty koniec giętkiej liny miedzianej, zaś drugi jej koniec zaopatrzony jest w hak sprężynowy, który w razie potrzeby nasuwa się na drut ślizgowy. Przy nasunięciu haka płynie prąd zwarcia z drutu ślizgowego przez linę do maszyny stojącej na uziemionych szynach i powoduje wyłączenie się samoczynnego wyłącznika przy źródle prądu. Jeżeliby sama maszyna się wykoleiła i stała na ziemi źle przewodzącej obok szyny, a przez to dobre zwarcie było uniemożliwione, to w takim wypadku można je łatwo uzyskać przez stworzenie metalicznego połączenia między jedną szyną a obrzeżem jednego koła np. przez wsunięcie hamulca lub klucza do śrub. Jak długo trwa zwarcie, tak długo jest zapewniony w miejscu postoju lokomotywy stan wolny od napięcia albo na wszelki wypadek jest napięcie tak dalece zmniejszone, że w razie dotknięcia nie zachodzi już żadne niebezpieczeństwo. Gdyby maszynista założył z powrotem wyłącznik samoczynny, to len wyłączy się znowu natychmiast. Długość liny musi być taka, by hakiem można było wygodnie dosięgnąć drutu ślizgowego. Pod hakiem należy jako uchwyt umieścić naokoło liny izolowaną osłonę.
Niezależnie od lokomotywy może służyć jako urządzenie zwiernikowe w razie potrzeby w dowolnem miejscu w chodniku np. drążek żelazny stosownej długości zakończony na obu końcach widełkami, który przy użyciu wsuwa się najpierw jednym końcem na szynę, a następnie drugim końcem pod drut ślizgowy. Chociaż przy należytem posługiwaniu się takim drążkiem nie zachodzi niebezpieczeństwo dla ludzi, to jednak dla zapobieżenia wypadkom dobrze jest zaopatrzyć drążek w nieznacznym odstępie od każdych widełek w osłony izolowane jako w uchwyty.
B. Odłączenie prądu na odgałęzieniach. Doświadczenia ruchu nasuwają następujące uwagi: Na odgałęzieniach, także na odgałęzieniach prowadzących do remizy, należy poszczególne linje przez wbudowanie łączników urządzić tak, by je można było rozłączać. W chodnikach, gdzie ruch odbywa się przy pomocy kabłąka ślizgowego, należy wbudowanie łączników i połączonych nimi izolowanych wstawek tak wykonać, by przy przejeżdżaniu miejsca odgałęzienia nie mogło nastąpić przeniesienie napięcia z jednej gałęzi na drugą przez kabłąk ślizgowy. Jeżeli lokomotywy mają dwa odbieracze prądu, to dla uniknięcia przeniesienia napięcia w miejscu przerwy należy zważać także na odległość między oboma odbieraczami prądu.
XII. Przewożenie załogi.
Do § 6.
Załogę należy przymusić do tego, by podczas jazdy nie wstawała i by wsiadania i wysiadania nie rozpoczynała wcześniej, dopóki właściwy organ nadzorczy nie da do tego sygnału. Ta ostrożność jest konieczną, gdyż wysokość wózków przewozowych ułatwia dotknięcie drutu ślizgowego przy wsiadaniu i wysiadaniu i podczas jazdy. W razie nieprzewidzianych wypadków podczas jazdy, na przykład w razie wykolejenia stanowi znajdujący się na lokomotywie zwiernik zdatne każdej chwili do użytku urządzenie, by drut ślizgowy natychmiast i w miejscu dowolnem w chodniku uwolnić z pod napięcia.
XIII. Instrukcja służbowa.
Do § 7 liczba 3.
Pisemna instrukcja służbowa jest potrzebna tylko dla służby pociągowej, natomiast nie jest ona potrzebna dla zwrotniczych chłopców sprzęgających itp.
XIV. Ruch przy pomocy akumulatorów. Urządzenia do mycia.
Do § 11 ust. 4.
Przepis ten należy w ten sposób rozumieć, że obsłudze akumulatorów muszą być oddane do użytku dostateczne urządzenia i środki do mycia, przyczem nie jest bez znaczenia, czy te urządzenia znajdują się w akutnulatorniach lub w bezpośredniej ich bliskości.
3.
Warunki
dla przewozu ludzi podziemną koleją
elektryczną
przepisywane
przez Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach zezwoleniem
udzielanem na podstawie § 50 Ogóln. Przep, górn.-polic.
(Wyciąg z dotyczącej uchwały Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach).
§ 1.
Przewóz ludzi podziemną koleją elektryczną może się odbywać jedynie w oznaczonych wyraźnie w zezwoleniu poziomach i chodnikach i tylko w takiej rozciągłości, w jakiej to jest uwidocznione na planach dołączonych do zezwolenia. W razie dalszego przedłużenia chodników wymienionych w zezwoleniu Wyższego Urzędu Górniczego i przedłużenia w nich koleji elektrycznej może,być podjęty przewóz ludzi na tej części koleji jedynie po urzędowym odbiorze przeprowadzonym przez właściwy Okręgowy Urząd Górniczy i po uzyskaniu pisemnego zezwolenia tego Urzędu na uruchomienie; w zezwoleniu tem ma być wyszczególniona dokładnie rozciągłość koleji, na której Okręgowy Urząd Górniczy dopuścił dodatkowo przewozu ludzi.
§ 2.
O ile zezwolenie Wyższego Urzędu Górniczego nie postanawia inaczej i o ile dołączone do zezwolenia opisy nie zawierają pewnych wyjątków to obowiązują dla budowy i dla ruchu koleji elektrycznej Przepisy budowy i ruchu urządzeń elektrycznych prądu silnego, oraz prawidła wykonawcze; Wydanie dla kopalń, a dla kopalń z gazami wybuchającymi także Przepisy na urządzenia ochronne od gazu wybuchającego w maszynach elektrycznych, transformatorach i przyrządach, ogłoszone przez Związek elektrotechników niemieckich i to zawsze w najnowszem opracowaniu tak długo, dopóki nie zostaną one zastąpione przepisami wydanymi przez miarodajne instytucje polskie, tudzież Wytyczne Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach z dmą 15 maja 1924 I. 2161 dla ruchu lokomotyw elektrycznych pod ziemią.*)
*) Patrz: Część druga Zbioru pod III. I.
§ 3
Uruchomienie urządzenia dla przewozu ludzi koleją elektryczną może nastąpić dopiero po zbadaniu urządzenia przez Okręgowy Urząd Górniczy na podstawie opinji Stowarzyszenia Dozoru Kotłów Parowych w Katowicach, Oddział elektrotechniczny i po udzieleniu pozwolenia na uruchomienie przez Okręgowy Urząd Górniczy. Pisemne pozwolenie Okręgowego Urządu Górniczego należy po otrzymaniu go zszyć ze zezwoleniem Wyższego Urzędu Górniczego na przewóz ludzi koleją elektryczną.
§ 4.
W ciągu trzech pierwszych dni po uruchomieniu przewozu ludzi szybkość jazdy nie może przewyższać l m. na sekundę. W tym okresie czasu winien na każdym przystanku, na którym wsiadają lub wysiadają ludzie, wykonywać nadzór w czasie trwania przewozu ludzi oprócz kierownika pociągu także jeden sztygar. Przewóz powinien się odbywać wedle postanowień regulaminu jazdy, który ma wydać posiadacz kopalni, a zatwierdzić i zaopatrzyć pisemną klauzulą zatwierdzającą Okręgowy Urząd Górniczy.
§ 6.
Kierownikom lokomotyw, dozorcom koleji i kierownikom pociągów zatrudnionym przy ruchu koleji elektrycznej, którą dozwolono przewozić ludzi, należy wydać instrukcje służbowe, które powinny być również zaopatrzone w pisemne zatwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego.
§ 7.
Chodnik, w których odbywa się przewóz ludzi, tory, oraz Inwentarz, zwłaszcza wózki, powinny być zawsze utrzymywane w takim stanie, aby przewóz ludzi mógł odbywać się bez żanego niebezpieczeństwa nawet przy największej dozwolonej szybkości (§ 14).
Chodniki, tory, oraz inwentarz, a zwłaszcza część elektryczna urządzenia powinny być codziennie obchodzone i badane.
Ponadto raz w ciągu kwartału powinny one być poddane nadzwyczajnej rewizji przez organ nadzorczy wyznaczony do tego celu przez odpowiedzialnego kierownika ruchu. Zauważone braki należy natychmiast usunąć.
Wyniki kwartalnych rewizji winny być przez ten organ nadzorczy bezzwłocznie wciągnięte do księgi, którą na żądanie najeży przedłożyć Okręgowemu Urzędowi Górniczemu.
§ 8
Przejazd każdego pociągu osobowego może odbywać się tylko pod nadzorem i odpowiedzialnością kierownika pociągu zgodnie z postanowieniami regulaminu Jazdy.
Nazwiska kierowników pociągu należy wpisać do księgi kopalnianej.
§ 9.
Obsługa pociągu, oraz jadący podlegają nadzorowi kierownika pociągu. Jego polecenia winny być przez nich bezwarunkowo przestrzegane.
§ 10.
Pociągi osobowe mogą się składać conajwyżej z 30 wózków. Wolno jednak dla równoczesnego przewiezienia narządzi jadącej załogi doczepiać ponadto do pociągu osobowego jeden lub więcej wózków na narzędzia; narzędzia, te powinny być we wózkach tak ułożone, aby nie sterczały ze skrzyń wózków.
§ 11.
W każdym wózku może jechać tytko tyle osób, ile zezwolenie Wyższego Urzędu Górniczego wyraźnie dopuszcza. Jazda na lokomotywie dozwolona jest oprócz kierownikowi lokomotywy i kierownikowi pociągu jedynie tylko organowi nadzorczemu wyznaczonemu do nadzoru nad ruchem danej koleji.
§ 12.
Osoby upoważnione w myśl § 163 Ogólnych Przepisów górn.-polic. z dnia 18. stycznia 1900 w brzminiu ustalonem rozporządzeniem górniczo-policyjnem z dnia 2. lipca 1923 do odbioru materiałów wybuchowych mogą zabierać je ze sobą do pociągu tylko o tyle, o ile rozchodzi się o transport tych materiałów na miejsce pracy lub z powrotem po myśli § 176 ust. l, 169 i 170 Ogólnych Przepisów górn.-polic. Kierownik pociągu winien postarać się o to, aby wieziony materiał wybuchowy był w czasie jazdy umieszczony bezpiecznie.
§ 13.
Opuszczanie miejsc przez jadących w czasie jazdy jest zakazane. Wysiadać wolno dopiero wtedy, gdy dano przepisany sygnał do wysiadania.
§ 14.
Szybkość jazdy pociągu osobowego nie może przewyższać szybkości określonej w zezwoleniu Wyższego Urzędu Górniczego.
§ 15.
Bezpośrednio po zajechaniu pociągu na stację winien kierownik pociągu wyłączyć prąd z przewodu głównego w tym celu, aby wsiadanie i wysiadanie ludzi odbywało się bez wszelkiego niebezpieczeństwa. Włączanie i wyłączanie prądu elektrycznego powinno się odbywać przy użyciu takich sygnałów słuchowych lub wzrokowych, które mogą być bezwzględnie zauważone przez wszystkich jadących. W czasie przejazdu ludzi powinny być wszystkie stacje wyznaczone dla. wsiadania i wysiadania dostatecznie oświetlone.
§ 16.
Ruch koleji elektrycznej należy natychmiast wstrzymać, skoro powietrze jakiejkolwiek części chodników, przez które pociąg przebiega, wykaże wiece niż 0,5% gazów wybuchających (metanu).
§ 17.
Zezwolenie Wyższego Urzędu Górniczego na przewóz ludzi koleją elektryczną, oraz regulamin jazdy winny być przed podjęciem przewozu ludzi wciągnięte do księgi objazdowej i podane do wiadomości załogi. Posiadacz kopalni powinien postarać się o to, ażeby każdy organ nadzorczy zajęty przy ruchu koleją otrzymał w odpisie zezwolenie Wyższego Urzędu Górniczego, oraz jeden egzemplarz wymienionych w § 2 postanowień i Wytycznych w języku polskim, a to jeszcze przed podjęciem przewozu ludzi. Wyciąg z zezwolenia na przewóz ludzi koleją elektryczna, który powinien obejmować wstęp, §§ l, 5, 6, 8 do 12, 13, 15, 17, oraz datę i podpis, należy przed podjęciem przewozu ludzi podać załodze do wiadomości zapomocą stale wywieszonego obwieszczenia przyczem należy przestrzegać postanowień § 252 Ogólnych Przepisów górni.-policyjnych. Ponadto należy robotnikom zwłaszcza nie umiejącym czytać od czasu do czasu przeczytać powyższe przepisy i odpowiednio im je objaśnić.
§ 18.
Kierownik ruchu kopalni jest odpowiedzialny za przestrzeganie postanowień zezwolenia na przewóz ludzi koleją elektryczną, o ile w myśl tychże odpowiedzialność jego nie została przeniesioną na inną osobę.
§ 19.
Przekroczenia postanowień zezwolenia na przewóz ludzi koleją elektryczną będą karane grzywną przewidzianą w § 257 Ogólnych Przepisów gorn.-polic. z – 18 stycznia 1900/2lipca 1923 oraz P. U. G. z dnia 24 czerwca1865/24 czerwca 1892 wysokości do 300 zł lub odpowiednim aresztem, o ile w myśl istniejących ustaw nie podpadają karom ostrzejszym.
4.
Wzór Instrukcji służbowej*)
dla
ruchu lokomotyw elektrycznych pod ziemią
ustalony przez Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach zarządzeniem
z dnia 5 maja 1924 I. 1514
w porozumieniu z Górnośląskim Związkiem Przemysłowców górniczych i hutniczych w Katowicach.
*) Dla poszczególnych koleji elektrycznych mogą być w tym wzorze wprowadzone zmiany odpowiadające warunkom miejscowym. W każdym poszczę-Rolnym wypadku należy “Instrukcji;” przedłożyć do zatwierdzenia Okręgowemu Urzędowi Górniczemu.
1. Ogólne.
Personal, zajęty przy budowie, ruchu, utrzymaniu i obsłudze przewozu lokomotywami elektrycznemi i należących do tego urządzeń pomocniczych jak np. przetwornic, torów, przewodów ślizgowych, sygnałów, remiz itd., podlega kierownikowi ruchu maszynowego, zaś personal, zajęty przy dozorze i obsłudze zwrotnic, skrzyżowań, miejsc załadowania i wyładowania, przy obudowie i utrzymaniu chodników naogół kierownikowi ruchu kopalnianego. Przeznaczeni to tej służby urzędnicy dozorujący, sztygarzy, dozorcy itd., jakoteż i kierownicy lokomotyw muszą być dokładnie obeznani z Wytycznemi dla ruchu lokomotyw elektrycznych pod ziemą. Każda z tych osób musi stwierdzić podpisem, że otrzymała jeden egzemplarz tych Wytycznych i niniejszej instrukcji służbowej i że je czytała, oraz że była odnośnie do tej służby pouczoną.
Roboty przy porządkowaniu, obsłudze i utrzymywaniu w dobrym stanie urządzeń elektrycznych w chodnikach przewozowych wolno wykonywać tylko osobom specjalnie do tego wyznaczonym i obznajomionym z urządzeniami elektrycznemi lub też pod nadzorem takich osób robotnikom pomocniczym. Załodze należy zwrócić uwagę zapomocą oświetlonych tablic ostrzegawczych, że w czasie ruchu zakazane jest wchodzenie do przewozowego chodnika lokomotywowego i na wózki przewozowe.
II. Przed rozpoczęciem jazdy.
Każda lokomotywa winna być co tydzień poddana dokładnemu zbadaniu, czyszczeniu i doprowadzeniu do porządku. Przed rozpoczęciem zmiany lub jazdy winien kierownik lokomotywy przekonać się, czy jego lokomotywa i jej najważniejsze części są w stanie zdatnym do ruchu. W szczególności dotyczy to łożysk, hamulców, odbieracza prądu, sygnałów, latarń, urządzenia do posypywania piaskiem itp.W razie spostrzeżenia znacznych braków nie należy maszyny używać.
Na maszynie muszą się znajdować: dostateczna ilość suchego piasku i latarka ręczna niezależna od urządzeń elektrycznych, a nadto potrzebne przynależności wykazane w zestawieniu, które ma być przy każdej lokomotywie. Każda lokomotywa winna mieć z przodu i z tyłu białe lampy, pociąg zaś winien mieć na końcu lampę, czerwoną. Również jadąca samotnie lokomotywa winna mieć z tyłu czerwoną lampę. Znajdującej się w chodniku maszyny nie wolno pozostawić bez dozoru. ,przy chwilowem jej opuszczeniu należy ją mocno zahamować. Korbę nastawniczą względnie koło pokrętne należy zabrać ze sobą. Ściągnięty na dół odbieracz prądu należy umocować.
Pociąg może zawierać tylko taką ilość wozów, jaką kierownik ruchu kopalnianego oznaczył jako najwyżej dopuszczalną. Konduktor pociągu winien zajmować przeznaczone dla niego miejsce.
III. Podczas jazdy.
Jazda na wózkach pociągów urobkowych lub na lokomotywie dozwolona jest tylko urzędnikom dozorującym. Dla przewozu załogi mają być wprowadzone osobne pociągi. Wsiadanie i wysiadanie załogi może się odbywać tylko na miejscach do tego przeznaczonych. W tym wypadku należy dawać załodze znak przez zaświecenie czerwonych lamp, że przewód ślizgowy jest pod napięciem i że wsiadanie jest zakazane, zaś przez zaświecenie zielonych lamp, że drut ślizgowy jest wolny od napięcia i że wsiadanie i wysiadanie może się odbywać.
Przed każdem ruszeniem, a taksamo przy przejeżdżaniu skrzyżowań, Juków lub w razie spostrzeżenia ludzi w chodniku należy dać sygnał. Szybkość jazdy nie może przekraczać 5 m. na sekundę. Przy ruszaniu i zatrzymywaniu, na łukach i przy spotkaniu drugiego pociągu należy jechać z mniejszą szybkością. Podczas jazdy lokomotywa winna się znajdować zawsze na początku pociągu; należy uważnie baczyć na sygnały w chodnikach. Nadzwyczajne spostrzeżenia przy maszynie, przy pociągu, w chodnikach, na torach, na drucie ślizgowym należy zgłosić najbliższemu właściwemu urzędnikowi dozorczemu. Wykolejenie się – nawet natychmiast usunięte – Należy zgłosić po zmianie. Przy wszelkiego rodzaju robotach stojących w związku z ruchem przewozowym, np. przy usuwaniu wykolejenia itp., należy upewnić się przez użycie zwiernika, który winien się znajdować przy lokomotywie, że urządzenie jest wolne od napięcia.
Ilość pełnych i próżnych wozów każdego przewiezionego pociągu należy zapisać w książce jazdy.
IV. Sygnały dla służby przy przesuwaniu l przewozie.
a) czerwone światło – stać,
b) zielone światło -wolny przejazd,
c) poruszanie poziome lampą – tam i nazad, lub jednorazowy znak dzwonkiem., gwizdkiem lub tubą – stać,
d) poruszanie pionowe, II lampą do góry i nadół lub dwukrotny znak dzonkiem, gwizdkiem lub tubą- naprzód,
e) poruszanie lampą w koło lub trzykrotny znak dzwonkiem, gwizdkiem lub tubą- w tył,
f) kilkakrotne krótkie znaki – baczność.
V. Po jeździe.
Odbieracz prądu należy zniżyć i umocować. Maszynę należy zbadać i rażące spostrzeżenia zgłosić.
Przekroczenia będą karane na podstawie porządku pracy, w danym razie natychmiastowem usunięciem.
……… dnia . . . . . 192..
Kierownik ruchu
…………………….
Kierownik działu maszynowego
…………………….
Zastępca posiadacza kopalni.
…………………….
