Zarządzenie Ministra Komunikacji Nr 253
z dnia 24 października 1959 r. w sprawie zatwierdzenia
Instrukcji dla smarownika wagonów nr Mw 29.
§ 1
Zatwierdza się Instrukcję dla smarownika wagonów: nr Mw 29, która ukaże się w osobnym wydaniu książkowym.
§ 2
Traci moc Instrukcja dla smarowników wagonów zatwierdzona rozporządzeniem Ministra Komunikacji Nr VI. 697/20/27 z dnia 21 maja 1927 r. (Dz. U. MK nr 5 póz. 35).
§ 3
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem l kwietnia 1960 r.
Nr CZW5-50/8/59
Z up. M I NI S T R A (mgr inż. T. Neumann)
Dyrektor Centralnego Zarządu Wagonów

WYKAZ
jednostek organizacyjnych, które otrzymują instrukcję dla smarownika wagonów do użytku służbowego.

I. Ministerstwo Komunikacji
1. według obowiązującego rozdzielnika
2. Biblioteka Główna MK.
II. Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych
1. Według obowiązującego rozdzielnika
2. Biblioteka Okręgowa.
III. Jednostki organizacyjne podległe DOKP
1. Oddziały Przewozów
2. Oddziały Trakcji
3. Oddziały Sieci i Zasilania
4. Wagonownie
5. Oddziały Drogowe
6. Oddziały Zabezpieczenia Ruchu i Łączności
7. Zarządy Terenowe Kolei Dojazdowych
8. Stacje
9. Ośrodek Szkolenia Zawodowego
10. Odcinki Drogowe
11. Odcinki Zabezpieczenia Ruchu
12. Odcinki Łączności
13. Odcinki sygnałowe
14. Parowozownie k.d.
15. Stacje k.d.
16. Parowozownie i Elektrowozownie
17. Odcinki Elektroenergetyczne.
IV. Inne jednostki organizacyjne
1. Centralny Ośrodek Badań i Rozwoju Techniki Kolejnictwa.

WYKAZ
stanowisk pracy, na których oddzielne egzemplarze
Instrukcji dla smarownika wagonów powinny być
przydzielone pracownikom do osobistego użytku
służbowego.

A. w Zarządzie Wagonów:
1. st. kontroler
2. kontroler
3. st. instruktor
B. w Zarządzie Kolei Dojazdowych:
1. st. kontroler
2. kontroler mechaniczny
3. instruktor k.d.
C. w Zarządzie Terenowym Kolei Dojazdowej:
1. kontroler mechaniczny
2. instruktor mechaniczny
D. w Wagonowni:
1. kierownik Oddziału
2. majster rewidentów
3. majster
4. instruktor
5. st. rewident
6. rewident
7. smarownik
8. dyspozytor wagonowni
E. w Parowozowni k.d,:
1. kierownik Oddziału napraw
2. kierownik robót wagonowych
3. dyspozytor parowozowni
4. st. rewident wagonów
5. rewident wagonów
6. smarownik
F. na Stacji:
t. zawiadowca stacji
2. kierownik pociągu
3. konduktor hamulcowy.

§ 1
Postanowienia ogólne.

1. Dla utrzymania we właściwym stanie technicznym łożysk osiowych i części trących wagonów osobowych i towarowych wyznacza się na posterunkach rewizji wagonów normalnotorowych, a na kolejach dojazdowych w razie potrzeby smarowników wagonów, zwanych w dalszym ciągu instrukcji smarownikami.
2. Smarownicy wchodzą w skład zespołów rewidentów wagonów i podlegają bezpośrednio st. rewidentowi wagonów lub rewidentowi wagonów.

§ 2.

Zakres wiadomości i umiejętności praktycznych oraz, zakres egzaminu na stanowisko smarownika określają Przepisy o służbie przygotowawczej, doszkalaniu i egzaminowaniu pracowników PKP nr A5 Biuletyn MK Nr 23, z 1958 r. póz. 184).

§ 3.
Obowiązki smarownika.

1. Do obowiązków smarownika należy:
1) dozór nad stanem technicznym łożysk osiowych wagonów znajdujących się na stacji oraz w składach pociągów przychodzących, przechodzących i odchodzących ze stacji;
2) właściwe utrzymanie części trących wagonów;
3) utrzymanie w porządku i należytej sprawności wydanych narzędzi i przyrządów.
2. Przy wykonywaniu powierzonych mu czynności smarownik powinien przestrzegać postanowień niniejszej instrukcji oraz wszelkich zarządzeń dotyczących utrzymania łożysk oraz wszelkich zarządzeń dotyczących utrzymania łożysk osiowych i części trących wagonów.

§ 4.
Znajomość przepisów i Instrukcji.

1. Smarownik powinien znać następujące przepisy i instrukcje:
1) instrukcję dla st. rewidenta i rewidenta wagonów w części dotyczącej oględzin i utrzymania łożysk osiowych i części trących wagonu;
2) przepisy o znakowaniu i numerowaniu wagonów (ogólnie);
3) instrukcję o sygnalizacji na PKP;
4) przepisy eksploatacji technicznej kolei PET . w. części dotyczącej służby wagonowej;
5) instrukcję o obsłudze i utrzymaniu w eksploatacji hamulców pociągów towarowych i pasażerskich (główne zasady^ przeprowadzania próby hamulców);
6) umowy o wzajemnym użytkowaniu wagonów towarowych, osobowych i bagażowych w komunikacji międzynarodowej (RIC, RIV i PPW) w odniesieniu do utrzymania części biegowych i trących;
7) przepisy o sanitarnym pogotowiu ratunkowym i udzielaniu pierwszej pomocy (ogólnie);
8) przepisy przeciwpożarowe i BHP,
9) instrukcję o zapewnieniu sprawności kolei w zimie (w odniesieniu do pracy smarownika).
2. Smarownik powinien wykazać znajomość:
1) zasadniczych typów wagonów i ich części (ogólnie);
2) materiałów używanych przy naprawach bieżących wagonów, zasad magazynowania i gospodarki olejami i smarami na posterunku rewizji wagonów (ogólnie);
3) konstrukcji zestawu kołowego ze szczególnym uwzględnieniem czopa osiowego;
4) konstrukcji łożysk ślizgowych i tocznych oraz sposobu uszczelniania łożysk;
5) konstrukcji przyrządów smarujących;
6) konstrukcji ostoi wagonu i części biegowych, ze szczególnym uwzględnieniem części trących;
7) gatunków oraz właściwości olejów i smarów używanych do smarowania łożysk osiowych i części trących wagonów (ogólnie);
8) przyczyn grzania się łożysk osiowych i sposobów zapobiegania tym grzaniem;
9) procesu technologicznego pracy posterunku rewizji wagonów (ogólnie).

§ 5.
Wyposażenie smarownika.

Smarownik podczas pracy powinien mieć:
1) l konewkę dla 1015 kg oleju;
2) 2 klucze uniwersalne do śrub przy pokrywach maźnic;
3) l pompkę do wyciągania wody lub zanieczyszczonego oleju z maźnic;
4) l haczyk do otwierania przykrywek i sprawdzania wnętrza maźnic;
5) l pudełko z ładunkiem kalipsolu,
6) l pędzel, pudełka z farbami: białą, czerwoną, czarną i zieloną (dla oznaczania smarowania okresowego);
7) l torbę rewidencką do noszenia w niej narzędzi i materiałów;
8) książeczkę z ołówkiem do zapisywania numerów wagonów smarowanych okresowo;
9) l lampę rewidencką (w porze nocnej);
10) 2 poduszki smarujące, czyściwo i kredę;
11) 5 przykrywek typu normalnego Pa2 (zapas).

§ 6.
Odpowiedzialność smarownika.

Smarownik jest odpowiedzialny:
1) za ścisłe wykonywanie postanowień niniejszej instrukcji i innych zarządzeń dotyczących zakresu jego pracy, a w szczególności za wykonywanie swoich obowiązków w zakresie utrzymania łożysk osiowych i części trących;
2) za całość i stan powierzonych mu materiałów, sprzętu i narzędzi.

§ 7.
Szczegółowe czynności smarownika.

1. Do czynności smarownika należy:
1) smarowanie doraźne i okresowe łożysk ślizgowych oraz smarowanie wszystkich części trących wagonu (tuleje zderzakowe, prowadnice haka cięgłowego, wieszaki i kamienie sprężyn nośnych, ślizgi wideł maźnicznych, sprzęgi śrubowe, czopy i ślizgi belki bujakowej, sworznie przekładni hamulcowej i części trące mechanizmu SAB oraz wrzeciona śrub hamulców ręcznych i t. p.);
2) usuwanie drobnych usterek w łożyskach osiowych wagonów bez wyłączania ich z ruchu;
3) współudział z rewidentem przy oględzinach technicznych pociągów w szczególności łożysk osiowych i części trących;
4) współudział z rewidentem przy wykonywaniu próby hamulca.

§ 8
Sposób dokonywania przez smarownika oględzin wagonów.

1. Podczas wjazdu pociągu na stację smarownik powinien znajdować się razem z rewidentami na początku toru wjazdowego i śledzić, czy nie ma oznak grzania się czopów osiowych lub innych usterek – w częściach trących wagonów.
2. W czasie postoju pociągu na stacji smarownik powinien zbadać dokładnie stan łożysk osiowych wagonów w następujący sposób:
1) sprawdzić przez dotykanie wierzchem dłoni kadłuba maźnicy w górnej części, czy nie jest zagrzana;
2) sprawdzić poziom oleju w maźnicy,
3. Przed wyprawieniem składów pociągów sformowanych na stacji smarownik powinien:
1) zbadać stan łożysk osiowych, czy nie są uszkodzone, czy mają w porządku przyrządy smarujące oraz dostateczną ilość oleju;
2) usunąć z maźnicy wodę i dodać dostateczną ilość świeżego oleju;
3) wymienić brudny olej na świeży;
4) posmarować części trące wagonów (jeżeli to jest konieczne).
4. Ustala się następujące stopnie zagrzania łożyska osiowego:
1) maźnica ciepła można dotykać wierzchem ręki przez dłuższy okres czasu,
2) maźnica gorąca można dotykać ręką bez objawów oparzenia,
3) maźnica bardzo gorąca parzy w rękę,
4) maźnica dymi,
5) maźnica dymi z ogniem.
5. Po stwierdzeniu, że maźnica jest ciepła należy sprawdzić:
1) czy nie ma pęknięć w kadłubie maźnicy
2) czy nie ma uszkodzeń w pokrywie maźnicy otworach wlewowych i ich pokrywkach;
3) czy poduszka smarująca jest w dobrym stanie i czy przylega należycie do czopa osi;
4) czy olej w maźnicy jest czysty, bez wody i w dostatecznej ilości;
5) czy pierścień uszczelniający od strony podpiaścia jest nieuszkodzony i szczelny.

Uwaga: Zabrania się używać wełny drzewnej, odpadków bawełnianych lub wiórów drzewnych jako środka utrzymującego olej w maźnicy.

6. Smarownik obowiązany jest wykonywać następujące naprawy łożysk ślizgowych:
1) wymieniać uszkodzone poduszki smarujące;
2) wymieniać zanieczyszczony olej;
3) usuwać wodę z maźnicy
4) uzupełniać olej w maźnicy do właściwego poziomu.
7. Jeżeli smarownik nie może samodzielnie usunąć uszkodzenia, wówczas obowiązany jest zwrócić się o pomoc do rewidenta. Rewident obowiązany jest udzielić smarownikowi pomocy.
8. Jeżeli grzanie się łożyska osiowego jest spowodowane usterkami technicznymi kadłuba maźnicy lub panewki, smarownik powinien powiadomić o tym rewidenta lub st. rewidenta, którzy zadecydują, czy usterka powinna być usunięta bez wyłączenia wagonu z ruchu, czy też wagon należy skierować na tory wydzielone lub do wagonowni.
9. W przypadku grzania się łożysk tocznych (rolkowych), smarownik nie usuwa usterek, lecz powiadamia o tym rewidenta lub st. rewidenta wagonów.
10. 1} W przypadku stwierdzenia, że w składzie pociągu znajduje się wagon z zagrzanym łożyskiem osiowym, a posterunek rewizji wagonów nie jest przystosowany do cięższych napraw bieżących wagonów bez wyłączenia, smarownik powinien sprawdzić (wspólnie z rewidentem), czy panewka, aparat smarujący i maźnica nie mają usterek.
2) Po stwierdzeniu, że części te nie są uszkodzone, smarownik powinien założyć do maźnicy ładunek smaru stałego (kalipsolu) i wagon skierować w dalsza drogę.
3) Konieczność założenia ładunku smaru stałego do łożyska powinna być potwierdzona przez starszego rewidenta lub rewidenta.
4) Po założeniu smaru stałego (kalipsolu) należy na wagonie umieścić nalepki PKP serii nr M 584 po obu stronach zestawu oraz powiadomić o tym maszynistę lokomotywy, kierownika pociągu i zamieścić odpowiednią wzmiankę w raporcie z jazdy.
11. Smarownik powinien powiadomić rewidenta wagonów o ukończeniu pracy przy pociągu.
12. 1) Na wzmocnionym posterunku rewizji wagonów ostateczną kontrolę zagrzanego łożyska osiowego przeprowadzają rzemieślnicy wraz z rewidentem lub st. rewidentem.
2) Jeżeli czop osi nie jest zarysowany, a urządzenia smarujące są w porządku, wówczas usunięcie wszelkich zauważonych usterek w łożysku jest możliwe.
3) Jeżeli naprawa uszkodzonego łożyska osiowego jest niemożliwa, wagon należy wyłączyć z ruchu i skierować do naprawy na torach wydzielonych lub do wagonowni.
4) Decyzja o wyłączeniu wagonu z ruchu i skierowaniu do naprawy należy do st. rewidenta lub rewidenta.
13. 1) W przypadku ujawnienia w składzie pociągu wagonu z nalepką serii M 584 należy maźnicę zbadać i podjąć niezbędne środki do doprowadzenia wagonu do stacji docelowej.
2) W przypadku przybycia w pociągu na stację docelową wagonu z nalepką serii M-584 należy po wyładowaniu wagonu zbadać maźnice w których znajdował się smar stały oraz usunąć przyczyny grzania się łożysk osiowych.
14. Jeżeli smarownik przyjmujący pociąg uzna wspólnie z rewidentem, że wagon nie może dojść do następnej stacji posiadającej tory wydzielone lub wagonownię, wagon ten powinien być wyłączony z pociągu.
15. Przy smarowaniu części trących wagonu należy zwrócić uwagę, aby:
1) rurki doprowadzające olej do skrętu wózka i ślizgów nie były zatkane i zanieczyszczone;
2) knoty były odpowiedniej grubości, miękkie i niezżywicone i tak ułożone, aby jeden koniec znajdował się co najmniej 40 mm w kanale, a drugi na dnie zbiornika olejowego;
3) smarownice były nieuszkodzone i szczelne.
16. Smarownik powinien tak układać swe czynności, aby wykonanie ich mieściło się w okresie rozkładowego postoju pociągu na stacji.

§ 9.
Smarowanie okresowe łożysk ślizgowych.

1. Przy smarowaniu okresowym łożysk ślizgowych należy wykonywać następujące czynności:
1) sprawdzić, czy olej w maźnicy jest czysty i bez wody;
2) obecność wody w maźnicy należy sprawdzić przy użyciu pompki i haczyka;
2. Jeżeli zostanie stwierdzone zanieczyszczenie oleju piaskiem, żwirem, pyłem węglowym i t. p. wówczas należy:
1) odkręcić pokrywę maźnicy,
2) wyjąć aparat smarujący, wymyć go i w razie potrzeby naprawić lub wymienić;
3) oczyścić wnętrze maźnicy;
4) sprawdzić stan panewki w części widocznej;
5) napełnić maźnicę świeżym olejem.
3. Jeżeli zostanie stwierdzona obecność wody w maźnicy, należy wodę usunąć za pomocą pompki.
4. Jeżeli zostanie stwierdzone grzanie się czopa osi, należy poza usunięciem przyczyny grzania, wykonać czynności podane w ust. 2.
5. Maźnice należy uzupełniać olejem odpowiednim do pory roku. Zanieczyszczony olej powinien być gromadzony osobno w celu poddania go regeneracji. Można go również używać do smarowania części trących.
6. Miejsce i datę dokonania smarowania okresowego należy oznaczyć na trafaretce umieszczonej po obu tronach wagonu na bocznych ścianach w dolnym prawym rogu.
Smarownicy wagonów powinni mieć odpowiednie szablony dla ułatwienia malowania tych oznaczeń. Przy dokonywaniu na trafaretce oznaczenia daty i miejsca smarowania, należy zamalować poprzednie oznaczenia farbą koloru pudła wagonu, oraz odnotować w książce kontrolnej smarowania okresowego.
7. Smarowanie okresowe należy wykonywać przy pociągach kończących swój bieg oraz przy wagonach niewłączonych jeszcze do składu pociągu lub na stacjach, na których pociągi towarowe mają dłuższe postoje, pozwalające na dokonywanie wszystkich czynności związanych z okresowym smarowaniem.

§10*
Obowiązki smarownika w okresie zimy

Postanowienia niniejszego paragrafu mają na celu wskazania smarownikowi obowiązków wynikających z pracy w szczególnie ciężkich warunkach i są uzupełnieniem obowiązujących postanowień niniejszej instrukcji oraz przepisów i zarządzeń dotyczących pracy i obowiązków smarownika. W okresie ciężkich warunków zimowych smarownik wagonów powinien wzmóc czujność w zapobieganiu i wykrywaniu i likwidowaniu przyczyn które szczególnie w zimie mogą powodować zagrzania się łożysk osiowych. Zasadniczymi przyczynami które w okresie zimy mogą powodować grzanie się łożysk osiowych są:
1) użycie niewłaściwego ze wzglądu na porę roku, w złym gatunku lub zanieczyszczonego oleju osiowego, lub niewłaściwej poduszki smarującej.
2) nieszczelności maźnic, jak pokryw maźnicy, wlewków do oleju osiowego brak korków lub pokrywek w otworach wlewowych maźnic, lub nieszczelności pierścieni uszczelniających.
3) dostawanie się do maźnic wody, śniegu, lodu itp, oraz nienależyte smarowanie lub przymarzanie poduszek aparatu smarującego do czopa osiowego.
4.Ażeby nie dopuszczać do wyżej wymienionych usterek powodujących grzanie
się łożysk osiowych należy:
1)do uzupełniania maźnic w okresie zimowym używać wyłącznie mieszanki oleju uniwersalnego z olejem wrzecinowymz ropy bezparafinowej w stosunku 2:1.
2)używać do mraźnic poduszek smarujących odpowiednio nasyconych podgrzanym olejem osiowym.
3)we właściwym czasie wykrywać i naprawiać przekręcone, zerwane lub sprasowane poduszki aparatów smarujących, a zanieczyszczone lub obmarznięte wymieniać na nowe, uprzednio należycie nasycone w podgrzanym oleju osiowym.
4/przed rozpoczęciem nasycania poduszek smarujących przesuszać je w celu usunięcia wilgoci; po przesuszeniu poduszki oczyścić i przetrzepać w celu usunięcia szkodliwych zanieczyszczeń ; przygotowane w ten sposób do nasycenia aparaty smarujące zanurzyć w naczyniu napełnionym odpowiednim olejem osiowym i podgrzewać do temperatury 70C przez 6 godzin; po zakończeniu procesu nasycania wyjąć aparaty maźnicze i ułożyć na siatce w skrzynce blaszanej, gdzie nadmiar oleju osiowego ścieka na dno skrzynki.
5.Należy bardzo szczegółowo sprawdzać stan mannic i aparatów smarujących a w razie wątpliwości wyjąć aparat smarujący w celu sprawdzenia go lub wymiany, usuwając na dnie maźnicy olej osiowy, nieczystości, wodę, lód oraz z zewnątrz oczyścić maźnice ze śniegu lodu itp.
6.Odpowiedni sprzęt jak pompki do wyciągania wody, bańki i oliwiarki na olej osiowy itp. wszelkie materiały jak poduszka do aparatów smarujących, olej osiowy, kalipsol itp. smarownik powinien należycie przechowywać i chronić przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem .
7.Powinien zawsze posiadać odpowiedni zapas i uzupełniać na bieżąco u wagonów w pociągach maźnice w brakujące części, jak śruby u pokryw maźnic pokrywki i korki do otworów wlewowych itp.
8.W okresie ciężkich warunków zimowych smarownik wagonów powinien zachować szczególną ostrożność i czujność w zachowaniu bezpieczeństwa prący na torach stacyjnych a w szczególności:
a) przez tory kolejowe należy przechodzić pod kątem prostym w stosunku do osi torów, zwracając jednocześnie uwagę na obie strony torów celem przekonania się czy nie nadjeżdża pociąg, przetaczany tabor lub pojazd mechaniczny np. lokomotywa itp.
b) nie należy przechodzić przez tory tuż przed przejeżdżającym pociągiem lub pojazdem mechaniczny, oraz między luźno stojącym wagonami niezabezpieczonymi przed najechaniem innym taborem,
c)nie należy przechodzić przez tory w miejscach ułożonych zwrotnic, rozjazdów -wyrzutni płozów hamulcowych torowych itp. jak również w
bezpośredniej bliskości stojącego taboru kolejowego.
d) przy przechodzeniu przez tory nie stawać na szyny lub inne obmarznięte części nawierzchni.
9. Należy zachować szczególną ostrożność podczas oględzin, naprawy i wyposażenia maźnic u wagonów z ładunkiem niebezpiecznym. Zabrania się odmrażania ogniem zamarzniętych części tych wagonów, zbliżania się do takich wagonów z otwartym ogniem, używania zapałek, palących się pochodni, latarek karbidowych, naftowych innych, których płomień wytwarza ciepło. Używać należy tylko latarek elektrycznych.

*Paragraf nie obecny w oryginalnej instrukcji. Uzupełniony przez właściciela instrukcji. (dopisek Covalusa)

Antykwariat i §