SPIS TREŚCI:
CZĘŚĆ I
Postanowienia ogólne.
§ 1. Zakres działania i obowiązki ogólne dyspozytora.
§ 2. Zwierzchnicy dyspozytora.
§ 3. Podwładni dyspozytora.
§ 4. Znajomość obowiązujących przepisów.
§ 5. Odpowiedzialność dyspozytora.
§ 6. Ubiór w czasie służby.
§ 7. Wyznaczanie i stawianie się na służbę.
§ 8. Specjalne kwalifikacje wymagane od dyspozytora.
CZĘŚĆ II.
Pełnienie służby.
§ 9. Rozpoczęcie służby czynnej.
§ 10. Obowiązki podczas dyżuru.
§ 11. Postępowanie w razie otrzymania zawiadomienia o wypadku.
§ 12. Zakończenie służby.
§ 13. Stosunek dyspozytora do władz i pracowników innych działów służby kolejowej.
§ 14. Stosunek do władz mię kolejowych i osób postronnych.
§ 15. Postępowanie w wypadkach nadzwyczajnych.
Instrukcja
dla Dyspozytora Parowozowni
zatwierdzona Zarządzenieniem Ministra Komunikacji
z dnia 12/II 1946 R. Nr 60/6/46
(dziennik urzędowy M.K. z 1946 R. NR. 2)
obowiązuje od dnia 1 listopada 1946 R.
INSTRUKCJA DLA DYSPOZYTORA PAROWOZOWNI
Do kierowania czynnościami związanymi z utrzymaniem i przygotowaniem parowozów do pracy w parowozowni, wyznaczani są z pośród doświadczonych maszynistów parowozowych po złożeniu odpowiedniego egzaminu dyspozytorzy parowozowni, zwani w dalszym ciągu niniejszej Instrukcji – w skróceniu “dyspozytorami”. W razie braku egzaminowanych dyspozytorów do pełnienia czasowo obowiązków dyspozytora mogą być wyznaczani maszyniści parowozowi, posiadający odpowiednie kwalifikacje.
CZĘŚĆ I.
POSTANOWIENIA OGÓLNE.
§ l.
Zakres działania i obowiązki ogólne dyspozytora.
1. Do zakresu działania dyspozytora należy:
a) nadzór nad obsługą parowozów pociągów przychodzących do parowozowni i na tory trakcyjne oraz udających się w drogę;
b) nadzór nad utrzymaniem parowozów przebywających w parowozowni i na torach trakcyjnych oraz nad personelem przeznaczonym do ich obsługi;
c) dostarczanie na czas do wszystkich odchodzących pociągów odpowiednich parowozów;
d) ogólny nadzór nad wszystkimi urządzeniami trakcyjnymi na terenie parowozowni.
2, Dyspozytor jest obowiązany:
a) przy wykonywaniu służby w parowozowni przestrzegać postanowienia przepisów niniejszej Instrukcji i innych przepisów obowiązujących na P. K. P,;
b) podać w biurze parowozowni swój adres i niezwłocznie zawiadamiać o każdej jego zmianie; wydalając się z domu dyspozytor powinien wskazać, gdzie można go znaleźć;
c) przy przeniesieniu, wystąpieniu lub zwolnieniu ze służby, zdać należycie służbę i zwrócić znajdujące się w jego posiadaniu przedmioty, będące własnością P. K, P., oraz legitymacje służbowe;
d) w przypadkach nieobecności naczelnika (zawiadowcy) parowozowni i jednocześnie jego zastępcy, dyspozytor przejmuje wykonanie ich czynności, dotyczących pracy parowozowni.
§ 2.
Zwierzchnicy dyspozytora.
Dyspozytor podlega bezpośrednio naczelnikowi (zawiadowcy) tej parowozowni, w której pełni służbę; nadto co dotyczy służby i wykonywania przepisów, dyspozytor podlega kontrolerowi mechanicznemu. Dyspozytor obowiązany jest wykonywać bezpośrednie polecenia dyrektora lub wicedyrektorów kolei i naczelnika służby mechanicznej lub jego zastępców. W razie otrzymania poleceń służbowych od wyższych przełożonych, dyspozytor powinien o tym natychmiast zawiadomić naczelnika (zawiadowcę) parowozowni. Zwierzchników wyżej wymienionych osób dyspozytor powinnien uważać za swoich zwierzchników; zastępcy wymienionych zwierzchników są również zwierzchnikami dyspozytora.
§ 3.
Podwładni dyspozytora.
Dyspozytorowi podlegają bezpośrednio: drużyny parowozowe, palacze parowozowni, przemywacze kotłów, stróże, gońcy i robotnicy wszystkich specjalności obsługujący parowozownię, obrotnice i tory stacyjne.
§ 4.
Znajomość obowiązujących przepisów.
1. Dyspozytor powinien znać i wykonywać:
a) przepisy niniejszej Instrukcji oraz wszelkie okólniki i zarządzenia, dotyczące czynności dyspozytora;
b) przepisy gospodarki parowozowej w zakresie służby trakcyjnej i regulaminu parowozowni oraz wszelkie zarządzania dotyczące gospodarki parowozowej;
c) przepisy sygnalizacji kolei polskich;
d) przepisy ruchu w części dotyczącej służby trakcyjnej;
e) przepisy o pierwszej pomocy sanitarnej;
f) przepisy o ochronie przeciwpożarowej na kolejach;
g) przepisy o służbie przygotowawczej i egzaminach na dyspozytora;
h) przepisy i instrukcje dotyczące pełnienia służby, czasu pracy i odpoczynku pracowników podwładnych dyspozytorowi i przepisy o pociągach ratunkowych.
2. Dyspozytor powinien posiadać znajomość:
a) Ogólnych przepisów o stosunku służbowym pracowników przedsiębiorstwa “Polskie Koleje Państwowe”;
b) przepisów o premiach trakcyjnych i przepisów o należytościach ubocznych dla drużyn parowozowych;
c) przepisów o czasie pracy na kolejach w odniesieniu do Służby Mechanicznej;
d) przepisów o urządzeniach bezpieczeństwa w parowozowniach;
e) przepisów o postępowaniu w przypadkach nadzwyczajnych wydarzeń;
f) instrukcji dotyczących podwładnych mu pracowników;
g) instrukcji dla dyżurnych ruchu w zakresie służby trakcyjnej.
§ 5.
Odpowiedzialność dyspozytora.
Dyspozytor ponosi odpowiedzialność służbową:
a) za ścisłe wykonywanie obowiązujących go przepisów;
b) za dokładne wykonanie swoich obowiązków, a w szczególności za dostarczanie na czas parowozów do pracy,
§ 6.
Ubiór w czasie służby.
Podczas pełnienia służby dyspozytor powinien być w przepisowym ubiorze.
§ 7.
Wyznaczanie stawianie się na służbę.
1. Dyspozytor powinien objąć służbę we właściwym czasie, według ustalonego podziału pracy;
2. O niemożności sławienia się na służbę, dyspozytor jest obowiązany zawczasu zawiadomić naczelnika (zawiadowcę) parowozowni i usprawiedliwić niemożność stawienia się na służbę, a w przypadkach choroby, złożyć urzędowe świadectwo lekarskie,
§ 8.
Specjalne kwalifikacje wymagane od dyspozytora.
Poza warunkami przewidzianymi w przepisach o stosunku służbowym, dyspozytor powinien posiadać następujące kwalifikacje:
a) ukończyć co najmniej szkołę powszechną i specjalne kursy fachowe (pierwszeństwo mają kandydaci z wykształceniem technicznym);
b) złożyć egzamin na maszynistę parowozowego i posiadać co najmniej pięcioletnią praktykę czynnego maszynisty pociągowego, oraz posiadać dostateczne wyrobienie i doświadczenie fachowe.
Dla wychowanków szkół technicznych lub techniczno-rzemieślniczych, powyższy okres praktyki może być skrócony do lat dwóch;
c) posiadać znajomość turnusów dla parowozów i drużyn parowozowych i umiejętność ich układania;
d) posiadać znajomość geografii kolejowej Polski w części dotyczącej służby trakcyjnej.
CZĘŚĆ II.
PEŁNIENIE SŁUŻBY.
§ 9.
Rozpoczęcie służby czynnej.
1. Obejmując dyżur, dyspozytor powinien zapoznać się z ogólną sytuacją bieżącą parowozowni, a mianowicie: zaznajomić się:
a) ze wszystkimi zarządzeniami, które były wydane w czasie poprzedniego dyżuru;
b) dowiedzieć się jakie pociągi zostały wyznaczone na dobę bieżącą;
c) ile parowozów i do jakich pociągów zażądała Służba Ruchu;
d) do jakich pociągów parowozownia przygotowuje parowozy i czy drużyny parowozowe do nich zostały wezwane;
e) jakie parowozy zdatne do ruchu znajdują się w parowozowni i do jakich pociągów parowozy są już wyznaczone;
f) jakie parowozy i drużyny parowozowe parowozownia mieć będzie jeszcze do dyspozycji; w zależności od tego dyspozytor wyznacza parowozy i drużyny parowozowe do obsługi następnych pociągów, lub pracy manewrowej, przypadającej podczas jego dyżuru;
g) do jakich pociągów nie ma jeszcze parowozów w parowozowni;
h) jakie parowozy, zdatne do ruchu, znajdują się w myciu, lub w naprawie bieżącej, oraz jakie wymagają mycia lub naprawy, o której godzinie naprawa bieżąca lub mycie może być ukończone;
i) jakie zmiany zaszły w stanie ilościowym drużyn parowozowych podczas poprzedniego dyżuru dyspozytora (chorzy, na urlopie i t. d,);
j) czy dyżurni pracownicy parowozowni (palacze, stróże, przemywacze, robotnicy przy obrotnicach i t. p.) znajdują się na. służbie.
2. Objęcie dyżuru dyspozytor parowozowni stwierdza w książce sprawozdań z dyżurów (wzór Nr 1); od tej chwili odpowiedzialny jest on za swoją służbę, a w szczególności za dostarczanie na czas parowozów do pociągów. Od chwili objęcia dyżuru, aż do jego oddania, dyspozytor powinien być cały czas w parowozowni lub na terenach parowozowni. Nie wolno mu bez zezwolenia swej władzy oddalać się poza obręb terenów parowozowni z wyjątkiem przypadków, kiedy wymagają tego czynności służbowe.
§ 10.
Obowiązki podczas dyżuru.
1. Dyspozytor powinien dbać:
a) aby parowozy wyznaczone do pracy były we właściwym czasie rozpalone;
b) aby wyznaczona drużyna parowozowa stawiła się we właściwej porze i aby parowóz był gotów na godzinę oznaczoną do służby z odpowiednim zapasem paliwa, wody, materiałów do smarowania, oświetlenia i piasku;
c) aby naprawa bieżąca (w porozumieniu z zawiadowcą sekcji warsztatowej lub starszym ślusarzem), tudzież mycie kotłów, oczyszczanie rur płomiennych było ukończone w terminie odpowiednim;
d) przestrzegać, aby na pół godzimy przed odejściem pociągu parowóz był gotów do ruchu i podstawiony na punkcie kontrolnym dla oddania go służbie ruchu; (w zależności od miejscowych warunków, czas ten może być zmieniony);
e) baczyć, aby drużyna parowozowa, przeznaczona do obsługi parowozu była w trzeźwym stanie.
Pracownika zauważonego w nietrzeźwym stanie, dyspozytor powinien niezwłocznie usunąć od pełnienia obowiązków i sporządzić o tym protokół.
2. W przypadkach, niemożności dostarczania na czas parowozu z powodów niezależnych od dyspozytora, powinien on powiadomić o tym zawczasu dyżurnego ruchu telefonicznie oraz pisemnie na przysłanym zapotrzebowaniu na parowóz, wskazując jednocześnie, o której godzinie będzie wydany parowóz z parowozowni. Jeżeli mimo wydanych zarządzeń na czas nie można dostarczyć do pociągu parowozu lub drużyny parowozowej i nie można ich oczekiwać w najbliższym czasie, dyspozytor powinien niezwłocznie zwrócić się do naczelnika (zawiadowcy) parowozowni z prośbą o wskazówki, jak ma postąpić, a w szczególności, czy należy zawiadomić dyżurnego ruchu o konieczności odwołania podciągu.
3. Dyspozytor obowiązany jest przestrzegać:
a) aby palacze parowozowni nie dopuszczali stawiania w parowozowni lub na torach trakcyjnych parowozów z nieczyszczonymi paleniskami oraz dymnicami i aby pozostawiali zawsze ogień pod ścianą sitową paleniska dla zabezpieczenia rur płomiennych od cieknięcia;
b) aby płomieniówki parowozowe i siatki odiskiernie (iskrochrony) były w swoim czasie oczyszczone z popiołu i sadzy;
c) aby parowozy we właściwym czasie były odpowiednio oczyszczone z zewnątrz.,
4. Dyspozytor po winien dbać, aby parowozy nadchodzące do parowozowni były niezwłocznie zaopatrywane w pełny zapas wody, paliwa i piasku, oraz materiały do smarowania i oświetlenia; z wyjątkiem przypadku, kiedy tender wymaga tego rodzaju naprawy, przy wykonywaniu której zapas paliwa lub wody będzie stanowił przeszkodę w wykonywaniu naprawy.
5. Dyspozytor powinien dopilnować, aby palacze parowozowni i przemywacze kotłów, pracujący przy studzeniu i myciu kotłów parowozowych stosowali się ścisłe do wskazówek odnośnych przepisów i instrukcyj.
6. Dyspozytor powinien dbać, aby parowozy stające w parowozowni i; na torach trakcyjnych były utrzymywane przez palaczy parowozowni, przemywaczy, oczyszczaczy i innych pracowników zgodnie z wymaganiami odnośnych przepisów i instrukcyj mianowicie:
a) aby gorące parowozy znajdowały się zawsze pod dozorem wyznaczonych palaczy parowozowni;
b) aby przepustnice parowozów były zawsze zamknięte, nawrotnice znajdowały się w położeniu “na zero”, hamulce były zaciśnięte, przedmuchowe kurki cylindrów otwarte i koła w razie potrzeby podklinowane;
c) aby parowozy nie były uruchamiane przez pracowników nie posiadających prawa kierowania parowozem;
d) aby parowozy postawione poza obręb parowozowni były pod dozorem wyznaczonych do tego dozorców;
e) aby parowozy oraz zbiorniki na tendrach w porze zimowej były zabezpieczone od zamarznięcia.
7. Dyspozytor parowozowni powinien mieć nadzór również nad ogólnym porządkiem w parowozowni i zabezpieczeniem budynków od pożaru, mianowicie:
a) aby w parowozowni, oraz na torach trakcyjnych nie znajdowały się osoby obce lub nietrzeźwej w razie zauważenia takich osób, należy je usunąć z pomocą organów Ochrony Kolei z parowozowni, względnie z torów trakcyjnych;
b) aby parowozownia oraz tory trakcyjne były we właściwym czasie naliczycie oświetlone;
c) aby kominy gorących parowozów, stojących w parowozowniach, były postawione pod okapami wyciągowymi;
d) aby w razie zauważenia zepsucia się wodociągu parowozowni lub przyrządów przeciwpożarowych, bezzwłocznie zawiadomiono o tym naczelnika (zawiadowcę) parowozowni i wezwano odpowiednich rzemieślników celem naprawy;
e) aby zawsze był dostateczny zapas suchego piasku do piasecznic parowozowych;
f) aby parowozownie i tory trakcyjne utrzymane były w czystości.
8. Dyspozytor powinien baczyć, aby wszystkie przewidziane przepisami gospodarki parowozowej książki kontrolnie, dotyczące pracy parowozowe i drużyn parowozowych, oraz stanu i naprawy parowozów były zawsze w porządku, i aby maszyniści zapisywali w nich. starannie i prawidłowo przewidziane tam dane.
Na podstawie danych z książek pracy drużyn parowozowych, oraz książek pracy parowozów, dyspozytor powinien sporządzać codzień raport dzienny, oraz wykaz służby parowozów i drużyn parowozowych na ustalonym druku i po zatwierdzaniu wykazu przez naczelnika (zawiadowcę) parowozowni, wywieszać wykaz ten do wiadomości pracowników, zajętych przy obsłudze i utrzymaniu parowozów. W wykazie rzeczonym powinno być uwidocznione:
a) jaki parowóz jaką drużynę parowozową wyznaczono do obsługi danego pociągu, do pracy manewrowej oraz rezerwy;
b) numery pociągów, do których wyznaczono parowozy, ze wskazaniem godziny i minuty ich odejścia;
c) nazwiska maszynistów, pomocników i palaczy, wyznaczonych do powyższej pracy.
9. Dyspozytor otrzymuje do przejrzenia wszystkie telegramy, dotyczące ruchu pociągów w zależności od regulaminu ustalonego przez naczelnika (zawiadowcę) parowozowni, a w godzinach, kiedy kancelaria parowozowni jest nie czynna, wszystkie telegramy bez wyjątku; w tym ostatnim przypadku dyspozytor powinien pozostawić u siebie telegramy dotyczące ruchu i niezwłocznie wydać odpowiednie zarządzenia, w zakresie własnych kompetencyj, z innymi zaś telegramami powinien postąpić w sposób określony w regulaminie.
10. O wszelkich rozporządzeniach, dotyczących ruchu pociągów, zmniejszeniu składów pociągów, zamknięciu stacyj wodociągowych itp. dyspozytor powinien niezwłocznie wywiesić ogłoszenie w parowozowni na wyznaczonym do tego miejscu.
11. Dyspozytor powinien sporządzić raport i sprawozdanie dzielne parowozowni za czas swego dyżuru. Jeżeli do sporządzenia raportów jest wyznaczony osobny pracownik, w takim razie dyspozytor powinien pracownikowi temu dostarczyć niezbędne dane.
Dyspozytor powinien prowadzić również wszelkie inne sprawozdania i wykazy, polecone mu przez naczelnika (zawiadowcę) parowozowni i mieć nadzór nad sporządzaniem ich.
12. W razie stwierdzenia nieprawidłowości lub wykroczenia w postępowaniu podległych mu pracowników, dyspozytor powinien niezwłocznie zawiadomić o tym naczelnika (zawiadowcę) parowozowni, jeżeli to zagraża bezpieczeństwu ruchu; w innych wypadkach złożyć pisemne doniesienie.
§ 11.
Postępowanie w razie otrzymania zawiadomienia o wypadku.
1. Dyspozytor dopilnowuje, aby warsztaty dostarczyły na czas wykaz imienny obsady pociągu ratunkowego, pełniącej pogotowie w danym okresie.
Dyspozytor jest odpowiedzialny za terminowe dostarczenie pociągu ratunkowego do punktu kontrolnego.
2. W razie otrzymania zawiadomienia o nieszczęśliwym wypadku i żądania wysłania pociągu ratunkowego, dyspozytor po zameldowaniu o tym naczelnikowi (zawiadowcy) parowozowni powinien wyznaczyć niezwłocznie parowóz i drużynę parowozową do pociągu ratunkowego, oraz zawiadomić w najkrótszym czasie pogotowie wyznaczone do pociągu ratunkowego.
Dyspozytor powinien zawiadomić zawiadowcę sekcji warsztatowej lub starszego ślusarza, aby wyznaczył potrzebnych rzemieślników i innych pracowników do pociągu ratunkowego, oraz przedsięwziął wszelkie środki, aby parowóz do pociągu ratunkowego był przygotowany i oddany do użytku stacji w czasie możliwie najkrótszym.
§ 12
Zakończenie służby.
Po załatwieniu wszystkich przewidzianych czynności i przekazaniu dyżuru swojemu następcy, dyspozytor może opuścić swe stanowisko.
§ 13.
Stosunek dyspozytora do władz i pracowników innych działów służby kolejowej.
Dyspozytor powinien:
a) w stosunku do przedstawicieli władz przełożonych współdziałać przy wykonywaniu przez nich czynności służbowych stosownie do otrzymanych przez niego poleceń;
b) w stosunkach służbowych z władzami i pracownikami innych działów służby kolejowej być zawsze taktowny i uprzejmy; w razie jakichkolwiek nieporozumień lub samowolnych zarządzeń ze strony tych pracowników, lub w razie nie wykonania słusznych jego żądań, powinien zawiadomić o tym niezwłocznie naczelnika (zawiadowcę) parowozowni;
c) zwracać uwagę na usterki zgłoszone przez pracowników innych działów służby kolejowej, zauważone przez nich w obsłudze parowozów i po sprawdzeniu ich słuszności – niezwłocznie usuwać te usterki w granicach własnych kompetencyj, a w razie niemożności usunięcia ich, zawiadomić naczelnika (zawiadowcę) parowozowni,
d) zawiadamiać naczelnika (zawiadowcę) parowozowni o wszelkich przypadkach nie przestrzegania przez pracowników innych działów służby kolejowej przepisów, które mają wpływ na należyty stan bezpieczeństwa ruchu i prawidłowe wykonanie pracy parowozowni.
§ 14.
Stosunek do władz niekolejowych i osób postronnych.
Dyspozytor powinien:
a) współdziałać w granicach otrzymanych wskazówek z organami bezpieczeństwa publicznego i władzami wojskowymi przy wykonywaniu przez nie obowiązków służbowych na terytorium parowozowni;
b) w razie zwrócenia się organów innych władz państwowych z jakimkolwiek żądaniem niezwłocznie przedstawić żądanie to naczelnikowi (zawiadowcy) parowozowni;
c) osobom postronnym dyspozytor nile ma prawa udzielać jakichkolwiek wiadomości, dotyczących spraw służbowych kolejowych.
§ 15.
Postępowanie w wypadkach nadzwyczajnych.
Oprócz wymienionych powyżej obowiązków szczegółowych, dyspozytor powinien spełniać obowiązki ogólne pracowników względem kolei, chroniąc je od możliwych strat, zabezpieczając przed nieszczęśliwymi wypadkami i z pociągami i ludźmi, pomagając czynnie w razie pożaru, niosąc pierwszą pomoc sanitarną w razie wypadku z ludźmi, unicestwiając możliwość zamachów sabotażowych i t. p.
W przypadkach otrzymania zawiadomienia lub spostrzeżenia jakichkolwiek niesprawności lub braków w’ urządzeniach parowozowni lub w parowozach, mogących spowodować szkodę lub stratę, dyspozytor powinien niezwłocznie wydać niezbędne zarządzenia, a w wypadkach poważniejszych powiadomić naczelnika (zawiadowcę) parowozowni., W wypadku pożaru na teranie parowozowni dyspozytor powinien użyć niezwłocznie wszelkich rozporządzalnych środków w celu ugaszenia ognia w zarodku., w razie potrzeby zaalarmować straż ogniową i wszystkich będących na służbie pracowników oraz wziąć samemu udział w gaszeniu pożaru, jeżeli na to pozwala wykonanie obowiązków służbowych.
